Here you will find selections of the Barlaam and Josaphat narrative in the Arabic, Georgian, Greek, Latin, and French versions. These XML editions were made by Julian Yolles using the Text Alignment Network (see the TAN section on this website); to view or download the individual XML files, click here. For information about the printed edited texts that formed the basis of the XML editions, click “Source Controller” below, then click on the language of choice and click on “Source.” The Controller may also be used to toggle display versions and customize column size and the order in which the versions are displayed.
Contents
Barlaam and Josaphat
Source controller
Drag to reorder sources; click the checkbox to turn sources on and off; click
the label to learn more about the source.
☑
Arabic
Reference system follows that of Gimaret’s edition
name
Bilawhar wa-Budasaf
license
work
vocabulary
source
http://viaf.org/viaf/5650151656284608400001
Gimaret
Gimaret edition
Kitāb Bilawhar wa-Būdhāsaf. Edited by D. Gimaret.
Beirut: Dar el-Mashreq, 1972.
adjustments
normalization
vocabulary-key
tan-vocabularys (4)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:div-types
Standard TAN vocabulary for div-types
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
div-type
logical
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:tan-voc:rights
Standard TAN vocabulary for rights
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by 4.0
attribution 4.0 international
tag:textalign.net,2015:tan-voc:normalizations
Standard TAN vocabulary for normalizations
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
normalization
tag:textalign.net,2015:normalization:space-typographer-converted
norm space
General Punctuation spaces (U+2000..U+200B) to
regular space have been replaced with regular space.
Equivalent to fn:replace(‘[\x{2000} \x{2001} \x{2002}
\x{2003} \x{2004} \x{2005} \x{2006} \x{2007} \x{2008}
\x{2009} \x{200A} \x{200B}]’,’ ‘)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:roles
Standard TAN vocabulary for roles
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
role
tag:textalign.net,2015:role:keyboarder
keyboarder
typist
transcriber
resp
file-resp
change
Created files
to-do
Finish vocalizing and
subdividing.
☑
Georgian
Reference system follows that of the Lang edition
name
Barlaam and Josaphat in Georgian
license
work
vocabulary
source
http://www.worldcat.org/oclc/331820
Lang edition
The Balavariani (Barlaam and Josaphat): a tale
from the Christian East. Edited and translated by by David
Marshall Lang. Introd. by Ilia V. Abuladze. Berkeley: University
of California Press, 1966.
adjustments
normalization
vocabulary-key
tan-vocabularys (4)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:div-types
Standard TAN vocabulary for div-types
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
div-type
logical
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:tan-voc:rights
Standard TAN vocabulary for rights
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by 4.0
attribution 4.0 international
tag:textalign.net,2015:tan-voc:normalizations
Standard TAN vocabulary for normalizations
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
normalization
tag:textalign.net,2015:normalization:space-typographer-converted
norm space
General Punctuation spaces (U+2000..U+200B) to
regular space have been replaced with regular space.
Equivalent to fn:replace(‘[\x{2000} \x{2001} \x{2002}
\x{2003} \x{2004} \x{2005} \x{2006} \x{2007} \x{2008}
\x{2009} \x{200A} \x{200B}]’,’ ‘)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:roles
Standard TAN vocabulary for roles
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
role
tag:textalign.net,2015:role:keyboarder
keyboarder
typist
transcriber
resp
file-resp
change
Created files
to-do
Add the rest of the
transcription
☑
Greek
Reference system follows that of the Loeb edition
name
Barlaam and Josaphat in Greek
license
work
vocabulary
source
http://viaf.org/viaf/185820766
Loeb edition
Woodward/Mattingly edition
Barlaam and Ioasaph. Translated by G. R. Woodward,
Harold Mattingly. Introduction by David M. Lang. Loeb Classical
Library 34. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1914.
adjustments
normalization
vocabulary-key
tan-vocabularys (4)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:div-types
Standard TAN vocabulary for div-types
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
div-type
logical
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:tan-voc:rights
Standard TAN vocabulary for rights
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by 4.0
attribution 4.0 international
tag:textalign.net,2015:tan-voc:normalizations
Standard TAN vocabulary for normalizations
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
normalization
tag:textalign.net,2015:normalization:space-typographer-converted
norm space
General Punctuation spaces (U+2000..U+200B) to
regular space have been replaced with regular space.
Equivalent to fn:replace(‘[\x{2000} \x{2001} \x{2002}
\x{2003} \x{2004} \x{2005} \x{2006} \x{2007} \x{2008}
\x{2009} \x{200A} \x{200B}]’,’ ‘)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:roles
Standard TAN vocabulary for roles
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
role
tag:textalign.net,2015:role:keyboarder
keyboarder
typist
transcriber
resp
file-resp
change
Created files
to-do
Add the rest of the
transcription
☑
Latin
Reference system follows that of Markus’s edition
name
Barlaam and Josaphat in Latin
license
work
vocabulary
source
http://www.worldcat.org/oclc/1019838036
Markus edition
Reading medieval Latin with the legend of Barlaam
and Josaphat. Edited by D. Markus. Michigan Classical
Commentaries. Ann Arbor: University of Michigan Press,
2018.
adjustments
normalization
vocabulary-key
tan-vocabularys (4)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:div-types
Standard TAN vocabulary for div-types
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
div-type
logical
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:tan-voc:rights
Standard TAN vocabulary for rights
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by 4.0
attribution 4.0 international
tag:textalign.net,2015:tan-voc:normalizations
Standard TAN vocabulary for normalizations
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
normalization
tag:textalign.net,2015:normalization:space-typographer-converted
norm space
General Punctuation spaces (U+2000..U+200B) to
regular space have been replaced with regular space.
Equivalent to fn:replace(‘[\x{2000} \x{2001} \x{2002}
\x{2003} \x{2004} \x{2005} \x{2006} \x{2007} \x{2008}
\x{2009} \x{200A} \x{200B}]’,’ ‘)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:roles
Standard TAN vocabulary for roles
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
role
tag:textalign.net,2015:role:keyboarder
keyboarder
typist
transcriber
resp
file-resp
change
Created files
to-do
Add the rest of the
transcription
☑
French
Reference system follows that of Appel’s edition
name
Barlaam and Josaphat in French
license
work
vocabulary
source
http://www.worldcat.org/oclc/17929371
Appel edition
Balaham und Josaphas, nach den handschriften von
Paris und Monte Cassino. Edited by Carl Appel. Halle: M.
Niemeyer, 1907.
adjustments
normalization
vocabulary-key
tan-vocabularys (4)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:div-types
Standard TAN vocabulary for div-types
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
div-type
logical
tag:textalign.net,2015:div-type:chapter
http://dbpedia.org/resource/Chapter_(books)
chapter
capitulum
tag:textalign.net,2015:tan-voc:rights
Standard TAN vocabulary for rights
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
license
http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
tag:textalign.net,2015:license:by/4.0/
by 4.0
attribution 4.0 international
tag:textalign.net,2015:tan-voc:normalizations
Standard TAN vocabulary for normalizations
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
normalization
tag:textalign.net,2015:normalization:space-typographer-converted
norm space
General Punctuation spaces (U+2000..U+200B) to
regular space have been replaced with regular space.
Equivalent to fn:replace(‘[\x{2000} \x{2001} \x{2002}
\x{2003} \x{2004} \x{2005} \x{2006} \x{2007} \x{2008}
\x{2009} \x{200A} \x{200B}]’,’ ‘)
tag:textalign.net,2015:tan-voc:roles
Standard TAN vocabulary for roles
location
2021-05-27T12:53:13.639+02:00
role
tag:textalign.net,2015:role:keyboarder
keyboarder
typist
transcriber
resp
file-resp
change
Created files
to-do
Add the rest of the
transcription
The Worldly Reign of the King
1 1 |
Arabic
ذَكَروا أَنَّ مَلِكاََ مِن مُلوكِ
الهِندِ كانَ يُسَمّى جُنَيسَرُ وَكانَ عَزيزَ
المَملَكةِ كَثيرَ الجُنودِ مَرزوقَ الظَفَرِ مَهيباََ
في أعيُّنِ الناسِ
(3.2)
وَكانَ عَظيمَ المُلكِ في الدُنيا
(3.3)
كَثيرَ الرَغبَةِ فيها
(3.4)
شديدَ الإلحاحِ عَلَيها
(3.5)
لا يَجعَلُ رَأيَّهُ وَلا قَوَتَهُ
اِلاّ فيها
(3.6)
وَلا يَستَعِدُّ اِلاّ لَها
(3.7)
وَلا يَشتَغِلُ اِلاّ بِها
(3.8)
وَلا يَرى الناصِحَ لَهُ اِلاّ مَن
أعانَهُ عَلَيها
(3.9)
وَلا الغاشَ لَهُ اِلاّ مَن أعانَهُ
عَلى الدينِ وَالزُهدِ في الدُنيا وَكانَ يَعُدُّهُ
عَدُواََ
(3.10)
وَكانَ قَد أَصابَ المُلكَ في
عُنفُوانِ الشَبابِ وَعَندَ شِرَّةِ الشَهَواتِ
(3.11)
وَكانَ رَجُلاََ ذا رَأي في ما كانَ
فيهِ وَذا شَبابِِ يَعَرِفُ ذَلِكَ مِن نَفسِهِ
وَيُعجَبُ بِهِ فَاجتَمَعَ عَلَيهِ سُكرُ السُلطانِ
وَسُكرُ الشَبابِ وَسُكرُ العُجبِ وَسُكرُ الشَهَواتِ
(4.1)
ثُمَّ شَبَّ ذَلِكَ وَقَواهُ ما أَصابَ
مِن الظَفَرِ وَالغَلَبَةِ وَالقَهرِ حَتّى اِستَطالَ
عَلى الناسِ وَاِحتَقَرَهُ وَقَهَرَهُ
(4.2)
ثُمَّ اِستَحكَمَ ذَلِكَ مِنهُ
بِاِستِماعِهِ مِن الناسِ في مَدحيهِم اِلَيهِ نَفسَهُ
وَتَزَيِّينِهِم لَهُ رَأيَّهُ وَتَقريرِهِم في
صَدرِهِ بِأَنَّهُ لا عِلمَ اِلاّ عِلمُهُ وَلا رَأيَ
اِلاّ رَأيُهُ
(4.3)
وَكانَ لا هُمُُّ لَهُ اِلاّ الدُنيا
وَكانَتِ الدُنيا لَهُ مُؤاتِيَةََ لا يُريدُ مِنها
شَيئاََ اِلاّ تَهيّأَ لَهُ وَظَفِرَ بِهِ اِلاّ
أَنَّهُ كانَ رَجُلاََ ميناثاََ لا يُولَدُ لَهُ
وَلَدُُ ذَكَرُُ
(4.4)
وَكانَ النُسك فاشياََ في أَرضِهِ
قَبلَ مَملَكَتِهِ وَبَعدَما مَلَكَ فَاِبتَعَثَتِهُ
المَملَكَةُ وَأَغراهُ الشَيطانُ عَلى عَداوَةِ
النَسكِ وَالدينِ وَأهلِهِ
(4.5)
لِشَدَّةِ مُحِبَّتِهِ وَإخلادِهِ اِلى
الدُنيا وَاِستِثقالِهِ لِذِكرِ الاخِرَةِ
وَشَفَقَتِهِ عَلى مُلكِهِ مِن أَن يَكونَ في الناسِ
مَن يُطَعنُ عَلَيهِ اَو يَخدَعُهُ عَنهُ
(4.6)
فَأَضَرَّ بِأَهلِ الدينِ وَشَرَدَهُ
وَقَرَّبَ أَهلَ الأَوثانِ وَصَنَعَ لَهُ أَصنامَ
الذَهَبِ وَالفِضَّةِ
|
Georgian
(1)
იყო ვინმე მეფე ერთი ქუეყანასა
ჰინდოეთისასა, ადგილსა, რომელსა ჰრქჳან შოლაიტი და
სახელი მეფისაჲ მის აბენეს. და იყო იგი წარმართი ფრიად
და დიდი სამეუფოჲთა და აურაცხელ სიმრავლითა ერისაჲთა,
ზარ და საშინელ ყოველთა ზედა კაცთა, მძლე მტერთა
მიმართ; ლაღ, ამპარტავან და შუენიერ ხილვითა; ღრმა
სიბრძნითა და განგებულებითა, მდევარ სიტყუათა …
მოძულე ქრისტეს მსახურთაჲ, სახელი მისი აბენეს. იყო
იგი შეყოფილი გონებითა ნებათა და საშუებელთა ამის
სოფლისათა და დამონებულ ნებასა თავისა თჳსისასა, და
ყოვლადვე ვერ წინააღმდგომელ შუებათა მიმართ
განმხრწნელთა სულისათა. არარას გულმან უთქუა სოფელსა
შინა, რომელიმცა არა მოეცა, გარნა ამას ხოლო ჴუებულ
იყო, რამეთუ არა ესუა მას წული შვილი.
|
Greek
(1.6)
Ἐπεὶ δὲ καὶ ἐν Αἰγύπτῳ ἤρξατο
μοναστήρια συνίστασθαι καὶ τὰ τῶν μοναχῶν
ἀθροίζεσθαι πλήθη, καὶ τῆς ἐκείνων ἀρετῆς καὶ
ἀγγελομιμήτου διαγωγῆς ἡ φήμη τὰ πέρατα διελάμβανε
τῆς οἰκουμένης, καὶ εἰς Ἰνδοὺς ἧκε, πρὸς τὸν ὅμοιον
ζῆλον καὶ τούτους διήγειρεν, ὡς πολλοὺς αὐτῶν, πάντα
καταλιπόντας, καταλαβεῖν τὰς ἐρήμους καὶ ἐν σώματι
θνητῷ τὴν πολιτείαν ἀνειληφέναι τῶν ἀσωμάτων. οὕτω
καλῶς ἐχόντων τῶν6 πραγμάτων, καὶ χρυσαῖς πτέρυξι,
τὸ δὴ λεγόμενον, εἰς οὐρανοὺς πολλῶν ἀνιπταμένων,
ἀνίσταταί τις βασιλεὺς ἐν τῇ αὐτῇ χώρᾳ, Ἀβεννὴρ
τοὔνομα, μέγας μὲν γενόμενος πλούτῳ καὶ δυναστείᾳ
καὶ τῇ κατὰ τῶν ἀντικειμένων νίκῃ, γενναῖός τε ἐν
πολέμοις, καὶ μεγέθει σώματος ἅμα δὲ καὶ προσώπου
ὡραιότητι σεμνυνόμενος, πᾶσί τε τοῖς κοσμικοῖς καὶ
θᾶττον μαραινομένοις προτερήμασιν ἐγκαυχώμενος· κατὰ
ψυχὴν δὲ ἐσχάτῃ πιεζόμενος πτωχείᾳ καὶ πολλοῖς
κακοῖς συμπνιγόμενος, τῆς ἑλληνικῆς ὑπάρχων μοίρας,
καὶ σφόδρα περὶ τὴν δεισιδαίμονα πλάνην τῶν εἰδώλων
ἐπτοημένος. πολλῇ δὲ συζῶν οὗτος τρυφῇ καὶ ἀπολαύσει
τῶν ἡδέων καὶ τερπνῶν τοῦ βίου, καὶ ἐν οὐδενὶ τῶν
θελημάτων καὶ ἐπιθυμιῶν αὐτοῦ ἀποστερούμενος, ἓν
εἶχε τὸ τὴν εὐφροσύνην αὐτῷ ἐγκόπτον καὶ μερίμναις
αὐτοῦ βάλλον τὴν ψυχήν, τὸ τῆς ἀτεκνίας κακόν.
ἔρημος γὰρ ὑπάρχων παίδων, διὰ φροντίδος εἶχε πολλῆς
ὅπως, τοῦ τοιούτου λυθεὶς δεσμοῦ, τέκνων κληθείη
πατήρ, πρᾶγμα τοῖς πολλοῖς εὐκταιότατον. τοιοῦτος
μὲν ὁ βασιλεύς, καὶ οὕτως ἔχων τῆς γνώμης.
|
Latin
(1)
Barlaam, cuius hystoriam Iohannes
Damascenus diligenti studio compilauit, operante in
eo diuina gratia sanctum Iosaphat regem ad fidem
conuertit.
(2)
Etenim cum uniuersa India christianis
et monachis plena esset, surrexit rex quidam
prepotens nomine Auenir qui christianos et precipue
monachos plurimum persequebatur.
|
French
El tans de la premiere foi
A voit en Ynde .i. malvais roi.
(75)
Poi prisoit Diu et sa
poissanche,
Car il cuidoit que sa scïenche
Et ses avoirs venist d’autrui
Et abondast que de chelui
Ki tout cria et ki tout donne.
(80)
Rois Avenir en sa couronne
Se delite molt et opose,
Car il cuide que nule chose
Ne li puist nuire ne retraire
Nes .i. voloir de son afaire.
(85)
Molt estoit renommés par tout.
Cil de son regne estoient tout
Apparillié à son servise,
Mais c’estoit contre Sainte
Eglise.
Tous sormontoit ses anemis:
(90)
Riches d’avoir, riches d’amis,
Riches d’ounor, povres de sens.
A grant delit usoit son tens,
Mais n’entendoit pas sa
poissanche,
K’il fu povres en abondanche.
(95)
Molt estoit riches et molt
biaus,
Mais sachies bien que li vassaus
Estoit de chou amés molt mains
Ke desous l’or paroit estains,
S’en ert li ors molt mains amés
(100)
De chou k’il ert sousestamés.
Wis ert dedens et plains defors,
Wide estoit l’ame et plains li
cors.
Li cors ert plains de son delit
Et l’ame avoit molt crüel lit.
(105)
En cil delit tempest avoit,
Car li delis apetiçoit
De chou que l’ame ert en pechié,
Dont li cors ert en grant
daintié.
Adonc primes, selon m’entente,
(110)
Reflourissoit la premiere ente
De foi ; mais cil ki dont
creoient,
Sans nule doute foi tenoient.
Plus ert alumée et esprise,
Plus estoit dame Sainte-Eglise,
(115)
Adont en un que or en cent.
Rois Avenir entre sa gent
Se delite en sa signorie;
Mais s’ame gaires n’en merchie
Le grant delit k’il a empris.
(120)
De chou prisoit molt mains son
pris
K’il n’out encore nul enfant
(C’est une riens c’on aimme
tant!
Mais se cis tans pooit
remaindre,
Mains en feroit siecles à
plaindre.)
|
The Birth of the Son and the Predictions of the Astrologers
2 2 |
Arabic
وَوُلِدَ لِلمَلِكِ في تِلكَ الأَيامِ
بَعدَ إياسِ مِنهُ مِن الذُكورِ
(18.2)
غُلامُُ لَم يَر الناسُ مِثلَهُ
مَولوداََ قَطُّ حُسناََ وَجَمالاََ وَضياءِِ
(18.3)
فَبَلَغَ السُرورُ مِن المَلِكِ
بِابنِهِ مَبلَغاََ كاد أَن يُشرِفَ على هَلاكِ
نَفسِهِ
(18.4)
وَسَمّاهُ بوذاسفَ وَزَعَمَ أَنَّ
الأَوثانَ اَلَتي كانَ يُنذِرُ لَها النُذورَ هِيَ
اَلَتي وَهَبَتِ لَهُ ذَلِكَ الغُلامَ
(18.5)
فَقَسَمَ عامَّةََ ما كانَ في بُيوتِ
أَموالِهِ عَلى بُيوتِ الأَوثانِ وَسَدَنَتِها
وَأَمَرَ الناسَ بِالأَكلِ وَالشُربِ وَاللَعبِ
سَنَةََ
(18.6)
ثُمَّ إِنَّ المَلِكَ جَمَعَ
العُلَماءِ وَالمُنَجِّمينَ لِتَقويمِ ميلادِ الغُلامِ
(18.7)
فَرَفَعَ اِلَيهِ المُنَجِّمونَ
أَنَّهُم يَجِدونَ هذا الغُلامَ يَبُلُغُ مِن الشَرفِ
وَاِرتِفاعِ الدَرَجَةِ الفاضِلَةِ وَالمَنزِلَةِ
الرَفيعَةِ ما لَم يَبلُغُهُ مَلِكُُ قَطُّ في جَميعِ
أَرضِ الهِندِ
(18.8)
وَاتَّفَقوا عَلى ذَلِكَ جَميعاََ
غَيرَ أَنَّ رَجُلاََ مِنهُم كَبيرَ السِنِّ وَكانَ
عالِماََ بِبَعضَ أَسرارِ النُجومِ عَرِفَ صِفَةَ
الغُلام
(18.9)
وَقالَ ما أَظُنُّ هذا الشَرفَ
وَالمَنزِلَةَ وَالفَضلَ اَلَذي وَجَدنا هذا الغُلامَ
يَبلُغُهُ اِلاّ شَرفَ الآخِرَةِ وَلا أَحسِبُهُ اِلاّ
سَيَكونُ إِماماََ في الدينِ وَالنَسكِ وَهذه
فَضيلَةُُ في دَرَجاتِ الآخِرَةِ
(19.1)
فَلَمّا سَمِعَ المَلِكُ قَولَ
المُنَجِّمِ وَقَعَ في قَلبِهِ مُوَقَّعاََ كاد أَن
يُنَغِّصَ سُرورَهُ بِالغُلامِ وَكانَ الرَُجُلُ
اَلَذي حَدَّثَهُ بِذَلِكَ مِن أَوثَقِ المُنَجِّمينَ
عَندَهُ عِلماََ وَصِدقاََ
(19.2)
فَأَمَرَ جُنَيسَرُ المَلِكُ لِلغُلامِ
بِمَدينَةِِ فَأُخلِيَت لَهُ وَتَخَيَّرَ لَهُ مِن
الثِقاتِ مِن الحُضّانِ وَالظُؤُرةِ وَالخَدَمِ
(19.3)
وَتَقَدَّمَ اِلَيهِم أَن لا يَذكُروا
فيها بَينَهُم مَوتاََ وَلا حَياةََ وَلا آخِرَةََ
وَلا ديناََ وَلا نَسكاََ وَلا فَناءِِ وَلا زَوالاََ
(19.4)
وَأَن يَنظُروا مَن عَرِضَ لَهُ مِنهُم
شَكوى اَو عِلَّةََ أَن يَعجَلوا إِخراجَهُ عَن
المَدينَةِ حَتّى تَنقَطِعَ عَن أَفواهِهِم عادَةُ
ذِكرِ الأَشياءِ اَلَتي نَهاهُم عَنها
(19.5)
فَاِذا بَلَغَ الغُلامُ أَن يَفهَمَ
الكَلامَ لَم يَسقُطوا لَه بِذِكرِ شَيءِِ مِمّا
يَتَخَوَّفُ أَن يَستَقِرَّ في قَلبِهِ فَيَكونُ
داعيةََ اِلى الاِهتِمامِ بِالدينِ وَالنَسكِ
(19.6)
وَاِزدادَ صَدرُ المَلِكِ عَندَ ذَلِكَ
وَغراََ وَحَنَقاََ وَعداوَةََ عَلى النُساكِ وَخافَ
عَلى اِبنِهِ الوَلوعَ بِأَمرِهِم إِن اِنتَهى اِلَيهِ
ذَلِكَ وَقَتَلَ النُسّاكَ
|
Georgian
(4)
და ვიდრე-იგი ცთომასა მას შინა იყო
მეფე იგი, ესუა მას ყრმაჲ წული, რომელ არა შობილ იყო
ყრმაჲ ეგევითარი შუენიერი მათ ჟამთა შინა. და აღივსო
მეფე იგი სიხარულითა დიდითა და უწოდა სახელი მისი
იოდასაფ, და თქუა: ესე მიყვეს კერპთა ჩემთა, რამეთუ
ვადიდენ იგინი. და წარჰმატა შუება წარწყმედულებასა
მისსა, და შეკრიბა სიმრავლე ვარსკულავთ მრაცხუველთაჲ,
რაჲთა იხილოს საქმე ყრმისაჲ მის. ხოლო მათ ყოველთა
თქუეს ერთბამად, ვითარმედ: მიიწევის ყრმაჲ ესე
დიდებასა მეფობისასა, რომელ არავინ მიწევნულ არს
ეგევითარსა მეფობასა და სიმაღლესა ქუეყანასა
ჰინდოეთისასა. ხოლო იყო კაცი ერთი მათ შორის უფრო
სარწმუნოჲ ყოვლითა მეცნიერებითა. ამან თქუა: მე ესრე
ვჰგონებ, ვითარმედ დიდებაჲ ესე, რომელსა მიემთხუევის
ყრმაჲ ესე, არა არს ამის სოფლისა დიდებაჲ, არამედ
ესრეთ ვჰგონებ, ვითარმედ დიდი წინამძღუარი იყოს გზასა
მას ჭეშმარიტებისასა. და ვითარცა ესმნეს სიტყუანი ესე
მეფესა, აღივსო მწუხარებითა და ზოგად განეყო სიხარული
იგი მისი. და მერმე ბრძანა აღშენებად ქალაქი თჳსაგან
ყრმისა მისთჳს. და იყო ყრმაჲ იგი მუნ შინა. და
მიავლინნა რომელნი-იგი სარწმუნო იყვნეს მის თანა
მსახურებად ყრმისა მისთჳს და ფუფუნებად და ვითარ
აღიზარდა ყრმაჲ იგი ჰასაკითა და ცნობითა, მერმე ბრძანა
განყენებაჲ კაცთაჲ მისგან. და ამცნო მსახურთა, რაჲთა
არა წარმოიღონ წინაშე მისი ჴსენებაჲ სიკუდილისაჲ და
სალმობისაჲ, არცა საუკუნოჲსაჲ, და არცა სიმართლისაჲ და
არცა ცოდვისაჲ, და არცა სიბერისაჲ და არცა
სიჭაბუკისაჲ, და არცა სიგლახაკისაჲ და არცა
სიმდიდრისაჲ, და რაჲთა ყოველსა, რომელსა სალმობაჲ
რაჲმე შეემთხჳოს მათგანსა, განიყვანონ მიერ, რაჲთა არა
იხილოს ყრმამან მან. ესე ამისთჳს ყო მეფემან, რაჲთა
არა ხილვაჲ ამისი მიზეზ რაჲსამე ექმნეს გამოძიებისა და
მის გამო შჯულისაცა მკითხველ იქმნეს ქრისტეანეთაჲსა.
|
Greek
(2.19)
Ἐν τοιαύτῃ δὲ ὄντος τοῦ βασιλέως
πλάνῃ δεινῇ καὶ ἀπάτῃ, γεννᾶται αὐτῷ παιδίον, πάνυ
εὐμορφότατον, καὶ ἐξ αὐτῆς τῆς ἐπανθούσης αὐτῷ
ὡραιότητος τὸ μέλλον προσημαῖνον. ἐλέγετο γὰρ
μηδαμοῦ ἐν τῇ γῇ ἐκείνῃ τοιοῦτόν ποτε φανῆναι
χαριέστατον καὶ περικαλλὲς παιδίον. χαρᾶς δὲ
μεγίστης ἐπὶ τῇ γεννήσει τοῦ παιδὸς ὁ βασιλεὺς
πλησθείς, τοῦτον μὲν Ἰωάσαφ ἐκάλεσεν, αὐτὸς δὲ πρὸς
τοὺς εἰδωλικοὺς ναοὺς ἀνοήτως ἀπῄει τοῖς
ἀνοητοτέροις αὐτῶν θεοῖς θύσων καὶ εὐχαριστηρίους
ὕμνους ἀποδώσων, ἀγνοῶν τίς ὁ τῶν καλῶν ἁπάντων
ἀληθῶς αἴτιος, πρὸς ὃν ἔδει τὴν πνευματικὴν
ἀναφέρειν θυσίαν. ἐκεῖνος οὖν, τοῖς ἀψύχοις καὶ
κωφοῖς τὴν αἰτίαν τῆς τοῦ παιδὸς γεννήσεως
ἀνατιθείς, πανταχοῦ διέπεμπε συναγαγεῖν τὰ πλήθη εἰς
τὰ τούτου γενέθλια· καὶ ἦν ἰδεῖν πάντας συρρέοντας
τῷ φόβῳ τοῦ βασιλέως, ἐπαγομένους τε τὰ πρὸς τὴν
θυσίαν εὐτρεπισμένα, ὡς ἑκάστῳ ἡ χεὶρ εὐπόρει καὶ ἡ
πρὸς τὸν βασὶλέα εὔνοια εἶχε. μάλιστα δὲ αὐτοὺς
ἠρέθιζε πρὸς φιλοτιμίαν αὐτός, ταύρους καταθῦσαι
φέρων ὅτι πλείστους καὶ εὐμεγέθεις, καὶ οὕτω
πάνδημον ἑορτὴν τελέσας, πάντας ἐφιλοτιμεῖτο δώροις
ὅσοι τε τῆς βουλῆς ἦσαν καὶ τῶν ἐν τέλει, καὶ ὅσοι
περὶ τὸ στρατιωτικόν, ὅσοι τε τῶν εὐτελῶν καὶ
ἀσήμων.
(3.20)
Ἐν αὐτῇ δὲ τῇ τῶν γενεθλίων τοῦ
παιδὸς ἑορτῇ συνῆλθον πρὸς τὸν βασιλέα ἐξ ἐπιλογῆς
ἄνδρες ὡσεὶ πεντηκονταπέντε, περὶ τὴν ἀστροθεάμονα
τῶν Χαλδαίων ἐσχολακότες σοφίαν. καὶ τούτους
ἐγγυτάτω παραστησάμενος ὁ βασιλεὺς ἀνηρώτα ἐξειπεῖν
ἕκαστον τί μέ μέλλει ἔσεσθαι τὸ γεννηθὲν αὐτῷ
παιδίον. οἱ δέ, πολλὰ διασκεψάμενοι, ἔλεγον μέγαν
αὐτὸν ἔσεσθαι ἔν τε πλούτῳ καὶ δυναστείᾳ, καὶ
ὑπερβάλλειν πάντας τοὺς πρὸ αὐτοῦ βεβασιλευκότας.
εἷς δὲ τῶν ἀστρολόγων, ὁ τῶν σὺν αὐτῷ πάντων
διαφορώτατος, εἶπεν ὡς, Ἐξ ὧν με διδάσκουσιν οἱ τῶν
ἀστέρων δρόμοι, ὦ βασιλεῦ, ἡ προκοπὴ τοῦ νυνὶ
γεννηθέντος σοι παιδὸς οὐκ ἐν τῇ σῇ ἔσται βασιλείᾳ,
ἀλλ᾿ ἐν ἑτέρᾳ κρείττονι καὶ ἀσυγκρίτως ὑπερβαλλούσῃ.
δοκῶ δὲ καὶ τῆς παρὰ σοῦ διωκομένης αὐτὸν
ἐπιλαβέσθαι τῶν Χριστιανῶν θρησκείας, καὶ οὐκ ἔγωγε
οἶμαι τοῦ σκοποῦ ἐκεῖνον καὶ τῆς ἐλπίδος
ψευσθήσεσθαι. ταῦτα μὲν εἶπεν ὁ ἀστρολόγος, ὥσπερ ὁ
πάλαι Βαλαάμ, οὐ τῆς ἀστρολογίας ἀληθευούσης, ἀλλὰ
τοῦ Θεοῦ διὰ τῶν ἐναντίων]τὰ τῆς ἀληθείας
παραδεικνύντος, ὥστε πᾶσαν τοῖς ἀσεβέσι πρόφασιν
περιαιρεθῆναι. Ὁ δὲ βασιλεύς, ὡς ἤκουσε ταῦτα,
βαρέως τὴν ἀγγελίαν ἐδέξατο, λύπη δὲ τὴν εὐφροσύνην
αὐτῷ διέκοπτεν. ἐν πόλει δὲ ὅμως ἰδιαζούσῃ παλάτιον
δειμάμενος περικαλλὲς καὶ λαμπρὰς οἰκίας
φιλοτεχνήσας, ἐκεῖ τὸν παῖδα ἔθετο κατοικεῖν, μετὰ
τὴν συμπλήρωσιν τῆς πρώτης αὐτῷ ἡλικίας, ἀπρόϊτόν τε
εἶναι παρεκελεύσατο, παιδαγωγοὺς αὐτῷ καὶ ὑπηρέτας
καταστήσας, νέους τῇ ἡλικίᾳ καὶ τῇ ὁράσει
ὡραιοτάτους, ἐπισκήψας αὐτοῖς μηδὲν τῶν τοῦ βίου
ἀνιαρῶν κατάδηλον αὐτῷ ποιήσασθαι, μὴ θάνατον, μὴ
γῆρας, μὴ νόσον, μὴ πενίαν, μὴ ἄλλο τι λυπηρὸν καὶ
δυνάμενον τὴν εὐφροσύνην αὐτῷ διακόπτειν, ἀλλὰ πάντα
τὰ τερπνὰ καὶ ἀπολαυστικὰ προτιθέναι, ἵνα τούτοις ὁ
νοῦς αὐτοῦ τερπόμενος καὶ ἐντρυφῶν μηδὲν ὅλως περὶ
τῶν μελλόντων διαλογίζεσθαι ἰσχύσειε, μήτε μέχρι
ψιλοῦ ῥήματος τὰ περὶ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν αὐτοῦ
δογμάτων ἀκούσειεν. τοῦτο γὰρ μάλιστα πάντων
ἀποκρύψαι αὐτῷ διενοεῖτο, τὴν τοῦ ἀστρολόγου
προαγόρευσιν ὑφορώμενος. εἴ τινα δὲ τῶν ὑπηρετούντων
αὐτῷ νοσῆσαι συνέβη, τοῦτον μὲν θᾶττον ἐκβαλεῖν
ἐκεῖθεν παρεκελεύετο, ἕτερον δὲ ἀντ᾿ αὐτοῦ σφριγῶντα
καὶ εὐεκτοῦντα ἐδίδου, ἵνα μηδὲν ὅλως ἀνώμαλον οἱ
τοῦ παιδὸς ὀφθαλμοὶ θεάσαιντο. ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς
οὕτω ταῦτα διενοεῖτό τε καὶ ἐποίει· βλέπων γὰρ οὐχ
ἑώρα, καὶ ἀκούων οὐ συνίει.
(3.21)
Μαθὼν δέ τινας τῶν μοναζόντων ἔτι
περισώζεσθαι, ὧν μηδὲ ἴχνος ὑπολελεῖφθαι ἐδόκει,
θυμοῦ ὑπερεπίμπλατο καὶ ὀξύτατα κατ᾿ αὐτῶν ἐκινεῖτο,
κήρυκάς τε ἀνὰ πᾶσαν τὴν πόλιν καὶ τὴν χώραν ἐκέλευε
διαθέειν, ἐκβοῶντας μηδαμοῦ τινὰ τὸ παράπαν μετὰ
τρεῖς ἡμέρας τοῦ τῶν μοναζόντων τάγματος εὑρεθῆναι.
εἰ δέ τινες εὑρεθεῖεν μετὰ τὰς διωρισμένας ἡμέρας,
τῷ διὰ πυρὸς καὶ ξίφους ὀλέθρῳ παραδοθήτωσαν· Οὗτοι
γὰρ (φησίν) ἀναπείθουσι τὸν λαὸν ὡς Θεῷ προσέχειν τῷ
ἐσταυρωμένῳ. ἐν δὲ τῷ μεταξὺ συνέβη καί τι τοιοῦτον,
ἐφ᾿ ᾧ ἐπὶ πλέον χαλεπαίνων ἦν ὁ βασιλεὺς καὶ κατὰ
τῶν μοναζόντων ὀργιζόμενος.
|
Latin
(19)
Interea, dum rex liberos non haberet,
puer ei pulcherrimus nascitur et Iosaphat
appellatur.
(20)
Congregante autem rege infinitam
multitudinem ut diis pro ortu pueri immolarent, LV
astrologos connuocauit, a quibus quid futurum esset
filio suo diligenter quesiuit.
(21)
Cunctis autem respondentibus eum
magnum in diuitiis et potentia futurum, unus
sapientior ex ipsis dixit:
(22)
“Puer iste qui natus est tibi, o rex,
non in tuo erit regno, sed in alio incomparabiliter
meliori.
(23)
Nam illius quam persequeris
christiane religionis, ut estimo, futurus est
cultor.”
(24)
Hoc autem non a semet ipso, sed a deo
inspirante dixit.
(25)
Audiens hoc rex et plurimum
expauescens in ciuitate seorsum palatium
speciosissimum construi fecit et ibi puerum ad
habitandum posuit ibique secum iuuenes pulcherrimos
collocauit,
(26)
precipiens illis ut nec mortem nec
senectutem nec infirmitatem uel paupertatem nec
aliquid quod possit afferre tristitiam sibi ei
nominarent, sed omnia iucunda ei proponerent,
quatenus mens eius letitiis occupata nihil de
futuris cogitare posset.
(27)
Si quem uero ministrantium infirmari
contingeret, hunc protinus rex precipiebat eici et
alium loco eius incolumem subrogari, precepitque ne
sibi de Christo aliquam facerent mentionem.
|
French
(375)
Entrues k’il ert en tel errour,
Dont il cuidoit croistre
s’ounour,
Uns fils li naist de grant
biauté,
Ke li rois tient en grant
chierté.
Si biaus estoit qu’en nule terre
(380)
Ne convenoit belïor querre.
Molt se pena de lui Nature.
Ja demoustroit bien sa figure
Chou qu’à venir de lui estoit.
Sa figure prophetisoit
(385)
La flour ki devoit croistre en
l’ente.
Rois Avenir toute s’entente
A mis en joie demener.
Josaphas fait son fil nommer.
A tous ses dex grasces en rent,
(390)
Tous les merchie bonnement.
Fols est li rois et plains
d’errour;
Ne connut pas son creatour
A cui il dëust merchi rendre.
Li dyables en lui engendre
(395)
La volenté de mescreanche.
De son fil et de sa naissanche
Velt mener joie et faire feste.
Maint tor, maint buef, mainte autre
beste
A fait li rois sacrefiier
(400)
Por ses dex reconciliier.
Trestout cil d’Ynde là entour
Por le roi et por sa cremour
Vont à la feste et al concile
Que li rois fait dedens sa vile.
(405)
Chascuns k’i vient, i sacrefie,
Et li rois tous les en merchie.
Molt les rechut à grant hounor,
Si lor donna maint don cel jor.
A cele grant sollempnité
(410)
Que li rois fist en sa cité,
Vinrent clerc astrenomiien,
Ki molt sorent d’art et
d’enghien.
.L. et .v. furent, ce croi.
Par le commandement le roi
(415)
A dit chascuns que lui sambloit
De Yozaphas, ki nés estoit.
Molt dïent tout ke preus sera
Et tous les rois trespassera
Et de riqueche et de poissanche
(420)
Et de hauteche et de vaillanche.
.i. en i ot ki plus savoit,
Ki plus certainnement veoit
Es estoiles les aventures:
“Rois, jou n’en iere ja
parjures:
(425)
Jou te dirai tout vraiement
Chou k’ai vëu apertement:
Tes fils ki est nés de ta femme,
N’ara ja cure de ton regne;
Millour roialme volra querre;
(430)
Sire sera de millour terre.
S’astrenomie ne nous ment,
Il devenra de cele gent
Que l’en hui crestiiens apiele.”
Quant li rois ot ceste nouviele,
(435)
Dolans devint, plains de
pesanche;
Mais la joie de la naissanche
De son fil, ki nés ert le jor,
Li trencha molt de sa dolor.
Quant li rois ot .i. poi pensé,
(440)
.i. petit fors de la cité
Fait .i. palais edefiier,
Ki molt fu fais par grant
dangier.
Li palais fu fais par grant art,
Et chambres de chascune part
(445)
I fist faire bieles et riches.
Li rois ne fu avers ne niches;
Le palais fist molt bel
estruire.
Par le palais cuide destruire
La porveanche de son fil,
(450)
Dont sa pensée ert en escil.
Li enfes crut et devint biaus,
Et ja estoit grans damoisiaus.
Ains k’il sëust à gent entendre,
Le fist li rois, ses pere,
prendre.
(455)
Molt estoit sa pensée male;
Metre le fist dedens la sale
Que li rois li ot atornée.
Sa maisnie a od lui menée;
Jovenes hommes de son eage
(460)
A mis od lui en cel ostage,
Si lor commande et si lor prie:
“Nulle correption de vie
Ne li mostrés en nule fin
Ne que siecles voist à declin,
(465)
Ne li mostrés nule tristeche,
Enfermeté, mort ne vielleche
Ne povreté, que il ne quit
K’il ait el siecle fors deduit.
Joie et deduit voie tous tens.
(470)
Gardés ne mebaigniés son sens
De nule rien ki tort à ire,
Et si gardés k’il n’oie dire
Nule parole, nule riens
De cel signor as crestiiens.
(475)
Et s’il avient par aventure
D’enfremeté, ki trop est dure,
Que elle bleche nul serghant,
Che gardés bien que maintenant
Soit cis ostés de son palais,
(480)
Si qu’il n’i soit vëus ja mais.
.i. biel, .i. sain et .i.
vaillant,
Cel remctés devant l’enfant,
K’il ne perchoive ne ne sache
K’il ait el mont mehaing ne
tache.”
|
The Son Asks Permission to See the World
3 3 |
Arabic
(27.1)
وَنَبَتَ اِبنُ المَلِكِ أَحسََنَ
نَباتِ في جِسمِهِ وَعقلِهِ وَجَمالِهِ وَحَسبِهِ
وَأَدَبِهِ غَيرَ أَنَّهُ لَم يُوخَذ بِشيءِِ مِن
العِلمِ والأَدَبِ اِلاّ بِما يَحتاجُ اِلَيهِ
المُلوكُ مِمّا لَيسَ فيهِ ذِكرُ مَوتِِ وَلا زَوالِِ
وَلا فَناءِِ
(27.2)
وَأُوتِيَ الغُلامُ مِن الحِفظِ
وَالفَهمِ وَالعِلمِِ أَمراََ كانَ عَندَ الناسِ
عَجيباََ
(27.3)
فَجَعَلَ أَبوهُ لا يَدري أَيَفرَحُ
بِما يَرى مِن ذَلِكَ اَم يَحزُنُ لِما يَتَخَوَّفُ
عَلَيهِ أَن يَدُعوهُ ذَلِكَ اِلى الدينِ
(27.4)
وَتَقَدَّمَ المَلِكُ بِحَصرِ اِبنَهُ
وَأَصحابَهُ في المَدينَةِ وَأَمَرَهُم أَن يَمنعوهُ
مِن الخُروجِ عَن المَدينَةِ وَالنَظَرِ وَالاِستِماعِ
في الأَنباءِ وَالعُلوم
(28.1)
وَلَمّا فَطِنَ الغُلامُ بحَصرِهِم
ايّاهُ في المَدينَةِ وَمَنَعِهِم ايّاهُ مِن الخُروجِ
وَالنَظَرِ وَالاِستِماع وَتَحَفُّظِهِم عَلَيهِ فيها
كانوا يُسِرّونَ عَنهُ اِرتابَ بِذَلِكَ وَسَكَتَ
عَلَيهِ
(28.2)
وَقالَ في نَفسِهِ أَبي أَعلَمُ بِما
يُصلَحنُي مِنّي حَتّى اِذا زادَتِهُ السِنُّ
وَالتَجرِبَةُ عَقالاََ ناظَرَ أَصحابَهُ
(28.3)
وَقالَ في نَفسِهِ ما أَرى لِهَوُلاءِ
عَليَّ فَضلاََ وَما أَنا بِحقيقِِ أَن أَقَلِّدَهُم
أَمري وَلِمَ لا أَتَخَيَّرُ لِنَفسي أَعمالاََ
بِرَأيي
(28.4)
ثُمَّ أُشارِكُهُم في التَدبيرِ وَلا
أَدَعُ المُشارِكَةَ لَهُم في رَأيهِم إِن كانَ
صَواباََ
(28.5)
وَأَرادَ الغُلامُ أَن يُكَلِّمَ
أَباهُ اِذا دَخَلَ عَليهِ وَيَسأَلَهُ عَن سَبَبِ
حَصرِهِ اِياهُ في المَدينَةِ
(28.6)
ثُمَّ قالَ في نَفسِهِ ما هذا الأَمرُ
اِلاّ مِن قِبَلِهِ وَتدبيرِهِ
(28.7)
ثُمَّ تَفَكَّرَ فَقالَ وَإِن كانَ مِن
قِبَلِهِ فَإِنَّهُ لا يُطلَعُني عَلَيهِ وَلَكِنّي
حَقيقُُ أَن أَلتَمِسَ عِلمَ ذَلِكَ مِن حَيثُ أُرجو
إِدراكَهُ مِمَّن هُوَ دونُهُ مِمَّن تَستَميلُهُ
الرَغبَةُ وَيَستَفِزُّ عَندَ الوَعيد
(28.8)
وَكانَ في حُضّانِهِ رَجُلُُ هَوَ
أَلطَفُهُم بِهِ وَأَشفَقُهُم عَلَيهِ رفيقُُ بِهِ
وَكانَ الغُلامُ اِلَيهِ مُستَأَنساََ فَطَمَعَ في
إصابةِ الخَبرِ مِن عَندَهُ
(29.1)
وَكانَ اِسمُ الغُلامِ بوذاسَفُُ بِنُ
جُنَيسَرِِ المَلِكِ فَازدادَ بوذاسَفُُ لِحاضنِهِ
مُلاطفَةََ وَاِلَيهِ استئناساََ حَتّى كانَ أحبّ اِلى
الحاضنِ مِن أَهلِهِ وَوَلَدِهِ وَنَفسِهِ. ثُم إِنَّ
بوذاسَفَ تخيّر خلوة الحاضن في بعضِ اللَيالي فرفق
بِهِ بِأَليَنِ مِن الكَلامِ وَأَخبَرَهُ أَنَّهُ
وَلَدَهُ وَأَخَذَهُ بِأَليَنِ ما يقدر عَلَيهِ مِن
الكَلامِ ليستدرك مِنهُ اَلَذي يطلب وَأَخبَرَهُ
أَتَّهُ والِدُهُ وَأَولى الناس بِهِ. ثُم أَخَذَهُ
بِالتَرغيبِ وَالتَرهيبِ. وَقالَ لَهُ إِنَّ هذا
المُلكَ صائرُُ اِليَّ وَاِنَّكَ كائنُُ فيهِ أَحَدَ
رَجُلينِ إِمّا أَعظَم الناسِ عندي مَنزِلَةََ وَإِمّا
أَسوَءَهُم حالاََ. قالَ لَهُ الحاضِنُ وَمِن أَينَ
أَتَخَوَّفُ سوء الحالِ في مُلكِكَ. قالَ الغُلامُ مِن
أَن تكتمُني اليَومَ أَمراََ أَنا سائِلُكَ عَنهُ
فَأحقدُ ذَلِكَ عَلَيكَ لغد فأنتقمُ مِنكَ ذَلِكَ
اليَومَ أشدّ ما أقدر عَلَيهِ فَعَرِفَ الحاضِنُ مِنهُ
الصدق وطمع فيهِ وَوَثقَ مِنهُ بِالوفاءِ فَأَفشى
إِلَيهِ الخَبر والقى اِلَيهِ ما قالَ المُنَجِّمونَ
لأِبيهِ في بابِهِ وَالذي كره أَبوهُ مِن ذَلِكَ فَشكر
الغُلامُ لَهُ ذَلِكَ وَأَطرَقَ حَتّى دَخَلَ عَلَيهِ
أَبوهُ فَقالَ يا أَبتِ إِنيّ وَإِن كُنتُ لَم أَركَ
صَبياََ وَناشَئاََ فَقَد رَأَيتُ نَفسي وَاِختِلاف
حالي وَأذكرُ مِنهُ ما أذكر وَأعرف بِما أذكر مِن
ذَلِكَ ما لا أذكر وأعلمُ أَنَّكَ لَم تَكُن عَلى هذا
المِثالِ وَلا عَلى هذه الحالَةِ اَلتي مُذ كُنتَ
قَطُّ وَلا أَنتَ كائِنُُ عَلَيها الى الأَبدِ وَإِن
كُنتَ أَرَدتَ أَن تُخفي عَليَّ التَغَيُّر وَالنقص
وَزوال الدُنيا عَن أَهلِها فَما ذَلِكَ عَلَيَّ
بِخافِِ وَإِن كُنتَ حبستَنَي عَن الخَروجِ وَحُلِتَ
بَيني وَبَينَ الناسِ لئلاََ تتُوق نَفسي الى غَيرِ ما
أَنا عَلَيهِ لَقَد تركتَني بِحصرِكَ اياي في شُغلِ
لَم أَنفكّ عَنهُ وَإِنَّ نَفسي لَمُعلَّقَةُُ بما
تحول بَيني وَبَينَهُ حَتى ما ليَّ في غَيرِهِ مِن
هَمََّ وَلا أرَبِِ حَتى ما يطمئنَّ قَلي الى شَيءِ
مِمّا أَنا فيهِ وَلا آلفَهُ وَلا أقنع بِهِ فَخَلَّ
عَنّي والنظر الى الناسِ وَأَعلِمني ما تكرهُ أجتنبه
وأوثر هواك ورضاك فيهِ وَمُوافِقتَكَ عَلى ما سواهُ.
فَلَمّا سَمِعَ ذَلِكَ جُنَيسَرُ المَلِكُ مِن اِبنِهِ
بوذاسَفِ عَرِفَ أَتَّهُ قَد عَلِمَ ما كانَ يكره أَن
يعلمهُ وَأَنَّ حبسَهُ وَحصرَهُ ايّاهُ لا يزيدُهُ
اِلاّ إِغراءِِ وَوُلوعاََ بِما يُجاذِرُ مِنهُ فَقالَ
لَهُ يا بنيّ ما أَرَدتُ بِجصري ايّاك الاّ أَن أَنحّي
عَنكَ الأَذى وَلا تُسَمِعُ الاّ ما يُوافقكَ وَلا
تُبصر الاّ ما يسُرّك وَأَمّا اِذا كانَ هواك في غَيرِ
ذَلِكَ فَآثرُ الأشياء عَندي ما هويتَ وَألفتَ
وَرَضيتَ وَوافق رضاكَ وَهواك ثُم إِنَهُ أَمَرَ
أَصحابَهُ أَن يركبوا مَعهُ فَرَكَبَ وَرَكبوا مَعهُ
في أَحسَنِ هيئةِِ وَأَحسَنِ ما يَجِدونَ مِن المسير
والزيّ وَأَمَرَ المَلِكُ أَن يُنحّوا عَن طَريقِهِ
كُلّ منظر سوء وَأَن يُعُدّوا لَهُ الملاهي وَالمعازف
وَتُفرَش لَهُ الطَريقُ بأَنواعِ الزهرِ وَيُشرَف
عَلَهِ بِالقيناتِ الحِسانِ مَعَ ما يَأَخُذونَ
لِذَلِكَ مِن جَميلِ الهيئةِ وَالأَثاثِ فَفَعلوا
ذَلِكَ
|
Georgian
(8)
და ვითარცა მოვიდა მამაჲ მისი, ჰრქუა
მას: მინებს საქმისა რაჲსამე ცნობაჲ შენგან, რომლისა
მიერ დიდსა ურვასა და მწუხარებასა შინა ვარ. ჰრქუა მას
მამამან მისმან: მკითხე, შვილო, რაიცა გნებავს. ჰრქუა
ყრმამან მან: მითხარ-ღა, მამაო და უფალო ჩემო, რომლისა
საქმისათჳს გიყოფია შეწყუდევაჲ ჩემი ადგილსა ამას და
რაჲსათჳს კაცთა აყენებ შემოსლვად ჩემდა? ჰრქუა მას
მამამან მისმან: მინებს, შვილო, რაჲთა არარაჲ იხილო,
რომლითა ზრუნვიდეს გული შენი და კიდე-ვყვნე
განმრყუნელნი შუებათანი ვნებანი შენგან. ჰრქუა მას
ყრმამან მან: უწყოდე, მეფე, რამეთუ საქმითა ამით,
რომელი გიყოფია ჩემდა, ყოველნი საშუებელნი ჩემნი
სიმწარე არიან ჩემდა, ვიდრეღა ჭამადიცა ჩემი უგემურვე
არს სასასა ჩემსა, და დიდი ურვაჲ მოაწიე ჩემ ზედა ამით
ჯერითა, რამეთუ სული ჩემი სურვიელ არს ყოვლისა მიმართ,
რომელი არს გარეშე კართა ამათ ჩემთა, დიდითა წადილითა.
ხოლო აწ გლოცავ, მამაო, და ვევედრები მეუფებასა შენსა,
რაჲთა განმიტეო და განვიდე, და ვიხილო ქუეყანაჲ,
არასადა რაჲ გარდავჴდე მცნებათა შენთა. და ვითარცა
ესმნეს სიტყუანი ესე მეფესა, შეუძნდა ფრიად, ვითარმედ
შეიწრდა მის ზედა გონებაჲცა მისი მისგან და
გულისჴმაყო, უკუეთუ დააყენოს ნებაჲ მისი მისგან, და
განამრავლნეს ურვანი მისნი, განუმწარდეს ყოველი
საშუებელი მისი. მაშინ ჰრქუა მას: შვილო, უკუეთუ
გნებავს რაჲ დღე აჯდომაჲ და განსლვაჲ კაცთა თანა,
იყავნ ნებისაებრ შენისა. და ამცნო მეფემან,
რომელნი-იგი განჰყვებიედ ყრმასა მას, რაჲთა ავლინებდენ
ადგილთა შუენიერთა და აკრძალებდენ ყოველი რომელი უშუერ
არს წინაშე თუალთა კაცთაჲსა, და რაჲთა აღუდგინნენ
გზათა ზედა სახიობანი, მემღერნი, რაჲთა ამით
განცხრომითა შეაქციოს გონებაჲ მისი გამოძიებისაგან
საქმეთა ამის სოფლისათა. ხოლო იგინი ჰყოფდეს
ბრძანებისაებრ მეფისა. და განმრავლდა განსლვაჲ ყრმისაჲ
მის, ვითარცა უნდა, გარემო ქალაქსა, სადაცა ჰნებავნ.
|
Greek
(5.31)
Συχνῶς δὲ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ
βασιλέως κατὰ θέαν τοῦ παιδὸς ἐρχομένου ῾ἀγάπῃ γὰρ
ὑπερβαλλούσῃ ἐφίλει αὐτόν̓, ἐν μιᾷ λεγει αὐτῷ ὁ
υἱός: Μαθεῖν τι ἐπεθύμησα παρὰ σοῦ, ὦ δέσποτα καὶ
βασιλεῦ, ἐφ̓ ᾧ λύπη διηνεκὴς καὶ μέριμνα ἀδιάπαυστος
κατεσθίει μου τὴν ψυχήν. ὁ δὲ πατήρ, ἐξ αὐτῶν τῶν
ῥημάτων ἀλγήσας τὰ σπλάγχνα, ἔφη: Λέγε μοι, τέκνον
ποθεινότατον, τίς ἡ συνέχουσά σε λύπη, καὶ θᾶττον
αὐτὴν εἰς χαρὰν μεταμεῖψαι σπουδάσω. καὶ φησὶν ὁ
παῖς: Τίς ὁ τρόπος τῆς ἐμῆς ἐνθάδε καθείρξεως, ὅτι
ἐντὸς τειχέων καὶ πυλῶν συνέκλεισάς με, ἀπρόϊτον
πάντη καὶ ἀθέατον πᾶσί με καταστήσας; καὶ ὁ πατὴρ
ἔφη: Οὐ βούλομαι, ὦ τέκνον, ἰδεῖν σέ τι τῶν
ἀηδιζόντων τὴν καρδίαν σου καὶ ἐγκοπτόντων σοι τὴν
εὐφροσύνην. ἐν τρυφῇ γὰρ διηνεκεῖ καὶ χαρᾷ πάσῃ καὶ
θυμηδίᾳ ζῆσαί σε τὸν ἅπαντα διανοοῦμαι αἰῶνα. Ἀλλ̓
εὖ ἴσθι, ὦ δέσποτα, φησὶν ὁ υἱὸς τῷ πατρί, τῷ τρόπῳ
τούτῳ οὐκ ἐν χαρᾷ καὶ θυμηδίᾳ ζῶ, ἐν θλίψει δὲ
μᾶλλον καὶ στενοχωρίᾳ πολλῇ, ὡς καὶ αὐτὴν τὴν βρῶσίν
τε καὶ πόσιν ἀηδῆ μοι καταφαίνεσθαι καὶ πικράν. ποθῶ
γὰρ ὁρᾶν πάντα τὰ ἔξω τῶν πυλῶν τούτων. εἰ οὖν
βούλει ἐν ὀδύνῃ μὴ ζῆν με, κέλευσον προέρχεσθαι
καθὼς βούλομαι, καὶ τέρπεσθαι τὴν ψυχὴν τῇ θέᾳ τῶν
γενομένων τέως ἀθεάτων μοι.
(5.32)
Ἐλυπήθη ὁ βασιλεὺς ὡς ἤκουσε ταῦτα,
καὶ διεσκόπει ὡς, εἰ κωλύσει τῆς αἰτήσεως, πλείονος
αὐτῷ ἀνίας καὶ μερίμνης πρόξενος ἔσται. καὶ Ἐγώ σου,
τέκνον, εἰπών, τὰ καταθύμια ποιήσω. ἵππους αὐτίκα
ἐκλεκτοὺς καὶ δορυφορίαν τὴν βασιλεῖ πρέπουσαν
εὐτρεπισθῆναι κελεύσας, προέρχεσθαι αὐτὸν ὅτε
βούλοιτο διωρίσατο, ἐπισκήψας τοῖς συνοῦσιν αὐτῷ
μηδὲν ἀηδὲς εἰς συνάντησιν αὐτῷ ἄγειν, ἀλλὰ πᾶν ὅ τι
καλὸν καὶ τέρψιν ἐμποιοῦν, τοῦτο ὑποδεικνύειν τῷ
παιδί, χορούς τε συγκροτεῖν ἐν ταῖς ὁδοῖς
παναρμονίους κροτούντων ᾠδὰς καὶ ποικίλα θέατρα
συνιστώντων, ὥστε τούτοις τὸν νοῦν αὐτοῦ
ἀπασχολεῖσθαι καὶ ἐνηδύνεσθαι.
|
Latin
(48)
Filius igitur eius in palatio
educatus ad etatem adultam peruenit et in omni
sapientia plene edoctus fuit.
(49)
Admirans igitur cur pater sic eum
reclusisset, unum de conseruis sibi familiariorem
secreto de hac re interrogauit, dicens se in multa
mestitia positum pro eo quod sibi foras egredi non
liceret adeo ut nec cibus sibi saperet nec potus.
(50)
Quod pater audiens et dolens, equos
idoneos parari fecit et choros plaudentes ante eum
mittens, ne quid sibi fedum occurreret diligenter
prohibuit.
|
French
(865)
Ses pere a lui souvent venoit,
Ki desor toute rien l’amoit.
.i. jor i vint, si le trouva.
Ses fils le jor si l’esprouva:
Par couvreture de leeche
(870)
Li descouvri molt sa tristeche:
“Ha, rois, biax pere ! car me
di:
Une dolours m’a aqueilli
Ki mon corage angoisse et tient,
Et si ne sai dont chou me
vient.”
(875)
Li pere l’ot; à sa coulour
Puet on perchoivre sa dolour.
“Biaus file”, fait il, “biaus doue
amis,
Keus tristeche vous a souspris?
Or me dites qui vone desvoie;
(880)
Tost vous ferai torner en joie.”
Il li respont: “Molt m’esmerveil
U vous presistes tel conseil
Que chi dedens enclos m’avés.
Or me dites, se vous savés,
(885)
Por coi, biaus pere, l’avés fait
Et se jou rien vous ai mesfait.”
“Certes, biax file, che n’i a
mie;
Mais por mener joieuse vie
Et por estre en grignor delit
(890)
Vous ai jou cest palais eslit.
Ne volroie por nule riens
Que vostre joie ne vos biens
Pëust torbler nule vëue
Ki en dolour fust dechëne.”
(895)
“Pere, fait il, entent à moi:
Molt me fait mal que jou ne voi
Chou que on fait defors ces
murs;
Et li tiens cuers sera molt
dure,
Se ne me lais là fors issir
(900)
Por esgarder et por vëir
Comfais li siecles est là fors.
A grant dolour en vit mes cors.
Se tu me vels esleechier,
Laisse m’aler esbanoier
(905)
Là fors por le siecle esgarder.”
Li rois commenche à porpenser
S’il l’en donra congié u non.
Oïl! par droit et par raison,
Pour sa dolour amenuisier
(910)
Li velt à certes otroiier.
“Biax fils”, dist il, “jou le
t’otroi.”
Cis en merchie molt le roi.
|
The Two Mendicants
4 4 |
Arabic
وَجَعلَ بوذاسَفُ بَعدَ رُكبَتِهِ
تِلكَ يَكثُرُ الرُكوبَ وَاشتَدَّتِ المُؤنَةُ عَلى
الناسِ في تَعاهُدِ ما كانَ المَلِكُ أَمَرَهُم بِهِ
مِن ذَلِكَ
(31.7)
فَمَرَّ بوذاسَفُ ذاتَ يَومِِ في
طريقِِ قَد غَفَلوا عَنهُ عَلى رَجُلَينِ مِن
السُؤَّال أَحَدُهُما مُوَرَّمُُ قَد تَزيّلُ لَحمُهُ
وَاِصفَرَّ جِلدُهُ وَذَهَبَ ماءُهُ وَفَحُشَ
مَنظَرُهُ وَالآخِرُ أَعمى يَقودُهُ قائِدُُ
(32.2)
فَلَمّا رَأَى بوذاسَفُ ذَلِكَ
اِقشَعَرَّ مِنهُ جِلدُهُ وَسَأَلَ عَنهُ فَقالوا هذا
الوَرَمُ يَكونُ مِن سَقَمِِ باطِنِِ وَهذا العَمى
زَمانَةُُ تَصيبُ البَصَرَ
(32.3)
قالَ بوذاسفُ وَإِنَّ هذا لَيُصَيبُ
غَيرُ واحِدِِ مِن الناسِ قالوا نَعم قالَ فَهَل
أَحَدُُ مِن الناسِ آمِنُُ مِن أَن يَصيبَهُ هذا قالوا
لا قالَ بوذاسَفُ فَهَل أَحَدُُ مِمَّن يَصيبُهُ هذا
في عَينَيهِ لَيَستَطاعُ رَدَّ بَصَرُهُ اِلَيهِ قالوا
لا
(32.4)
فِانصرف حزوناََ ثقيلاََ قالياََ
لِنَفسِهِ مستخفّاََ بِمُلكِهِ وَمُلكِ أَبيهِ فَظَلَّ
بِذَلِكَ أَياماََ
(32.5)
ثُمَّ رَكِبَ أَيضاََ ذاتَ يَومِِ
فَأَتى في مَسيرِهِ عَلى شَيخِِ كَبيرِِ قَد حَناهُ
الكِبَرُ وَاِبيَضَّ شِعرُهُ وَاِسوَدَّ لَونُهُ
وَتَقَبَّضَ جِلدُهُ وَقَصُرَ خَطوهُ وَاِستَرخَت
أَعضاؤهُ فَتَعَجَّبَ مِنهُ وَسأَلَ عَنهُ
(32.6)
فَقالوا هذا الهَرَمُ فَقالَ بوذاسَفُ
وَفي كَم بَلَغَ الرُجُلُ ما أَرى قالوا في مائَةِ
سَنَةِِ اَو بِحَوِِ ذَلِكَ قالَ فَما وَراءُ ذَلِكَ
قالوا المَوتُ
(33.1)
فَأَقبَلَ بوذاسَفُ عَلى نَفسِهِ
يراجعُها وَيقولُ لَئِن خُلِّيَ بَينَ الرَجُلِ وَما
يُريدُهُ مِن المَدَّةِ لَيصيرَنَّ اِلى هذا عَن
قَليلِِ مِن الأَيّامِ وَلَـيَبلَغَنَّ ما أَرى ثُمَّ
لا يَنتَظِرُ بِعِدِهِ اِلاّ المَوتِ
(33.2)
إِنَّ هذا الأَمرَ لَغير ما يُظُنُّ
بِهِ الجُهّال وَإِنَّ هذا الأَمرَ لَغير ما تَشتغل
بِهِ أَنفُسُنا وَلَغير ما نَحنُ فيهِ
(33.3)
ثُمَّ قالَ اليَومُ اِثنَتَا عَشرَةُ
ساعَةََ وَالشَهرُ ثَلاثونَ يوماََ وَالسَنَةُ اِثنا
عَشرُ شَهراََ وَأَقصى العُمرُ مائَةُ سَنَةََ ما
أَسرَعَ الساعَةَ في اليَومِ وَاليَومَ في الشَهرِ
وَالشَهرَ في السَنَةِ وَالسَنَةَ فى العُمرِ
(33.4)
وَاِنصَرَفَ وَهِيَ كَلِمَتُهُ
يُعيدُها وَيُرَدِّدُها وَيكَرِّرُها ثُمَّ سهر
لَيلَتهُ وَكانَ لَهُ قَلبُُ ذكيُُّ حَتّى لا
يَستَطيعُ أَن ينسى شَيئاََ وَلا يغفلُ عَنهُ فعلاهُ
الحُزن وَالاهتام وَاِنصَرَفَت نَفسُهُ عَن الدُنيا
وَشَهَواتِها وَكانَ مَعَ ذَلِكَ يُداري أَباهُ
وَينطقُ عَندَهُ وَيَتَكَلَّمُ بِما يَرى أَنَّهُ
يُوافِقُهُ وَيُعجِبُهُ
|
Georgian
და დღესა ერთსა ვიდოდა რაჲ ყრმაჲ იგი,
იხილნა ორნი ვინმე კაცნი: ერთი მათგანი ფრიად ვნებული
სიგონჯითა და ერთი მწუხარე, რომელი მიჰყვანდა სხუათა.
უდებ იქმნეს მოყუასნი მისნი და არარაჲმე განაშორნეს
ვნებულნი იგი გზისა მისგან მისისა მსგავსად ჩუეულებისა
მათისა. და ვითარცა იხილნა იგინი ყრმამან მან,
ზარგანჴდილ იქმნა ხილვისაგან მათისა, და ჰკითხვიდა
მათთჳს მოყუასთა თჳსთა. ხოლო მათ ჰრქუეს: ესენი კაცნი
არიან, რომელთათჳს ვნებაჲ შემთხუეულ არს, ვითარცა
კაცთა შეემთხჳის ვნებაჲ, და დარღუეულობაჲ ესე
შინაგანისა სენისაგან არს, ხოლო მწუხარებაჲ ესე
შემთხუევაჲვე არს ვნებისაჲ. ჰრქუა მათ ყრმამან მათ: და
ესევითარი ყოველთა კაცთა შეემთხუევისა? ჰრქუეს მას:
არა ყოველთა, არამედ ზოგთა. ჰრქუა მათ ყრმამან მან:
უკუეთუ საცნაურ არიანა კაცთა შორის, რომელთა ესე
შეემთხუევის და რომელთა არა? ჰრქუეს მას: ზოგთა
შეემთხუევის და რომელნიმე დაუშთებიან, არამედ
გამორჩევით არაჲ იქმნების. ჰრქუა მათ ყრმამან მან: და
არავინ არს, რომელმანმცა იცოდა გამორჩევით ჭეშმარიტად,
ვითარმედ ესე არა შეემთხუევის? ჰრქუეს მათ: არავინ
არს. მაშინ იწყო განზრახვად და გულის სიტყუად, და
განჰკრთა გონებაჲ მისი და იცვალა ფერი მისი, და მიიქცა
დამძიმებული ურვითა. და დღესა ერთსა ვიდოდა რაჲ ყრმაჲ
იგი, იხილნა ორნი ვინმე კაცნი: ერთი მათგანი ფრიად
ვნებული სიგონჯითა და ერთი მწუხარე, რომელი მიჰყვანდა
სხუათა. უდებ იქმნეს მოყუასნი მისნი და არარაჲმე
განაშორნეს ვნებულნი იგი გზისა მისგან მისისა მსგავსად
ჩუეულებისა მათისა. და ვითარცა იხილნა იგინი ყრმამან
მან, ზარგანჴდილ იქმნა ხილვისაგან მათისა, და
ჰკითხვიდა მათთჳს მოყუასთა თჳსთა. ხოლო მათ ჰრქუეს:
ესენი კაცნი არიან, რომელთათჳს ვნებაჲ შემთხუეულ არს,
ვითარცა კაცთა შეემთხჳის ვნებაჲ, და დარღუეულობაჲ ესე
შინაგანისა სენისაგან არს, ხოლო მწუხარებაჲ ესე
შემთხუევაჲვე არს ვნებისაჲ. ჰრქუა მათ ყრმამან მათ: და
ესევითარი ყოველთა კაცთა შეემთხუევისა? ჰრქუეს მას:
არა ყოველთა, არამედ ზოგთა. ჰრქუა მათ ყრმამან მან:
უკუეთუ საცნაურ არიანა კაცთა შორის, რომელთა ესე
შეემთხუევის და რომელთა არა? ჰრქუეს მას: ზოგთა
შეემთხუევის და რომელნიმე დაუშთებიან, არამედ
გამორჩევით არაჲ იქმნების. ჰრქუა მათ ყრმამან მან: და
არავინ არს, რომელმანმცა იცოდა გამორჩევით ჭეშმარიტად,
ვითარმედ ესე არა შეემთხუევის? ჰრქუეს მათ: არავინ
არს. მაშინ იწყო განზრახვად და გულის სიტყუად, და
განჰკრთა გონებაჲ მისი და იცვალა ფერი მისი, და მიიქცა
დამძიმებული ურვითა. და შემდგომად ამისა განვიდა
კუალად და იხილა ბერი ვინმე ერთი ფრიად მოხუცებული,
დაღონებული ქუეყანად, რომლისა ფერი პირისა მისისაჲ
დაშავებულ იყო და თმაჲ თავისა მისისაჲ სპეტაკ, და
ჴორცნი მისნი შემჭნარ და პირსა მისსა არღარა იყო კბილი
და სიტყუაჲ მისი უშუერ, და ვითარცა ბღუნვით იყო სლვაჲ
მისი. და ვითარცა ბერი იგი იხილა, კუალად შეჰზარდა
ხილვაჲ მისი და იწყო კითხვად მოყუასთა თჳსთა მისთჳს.
ხოლო მათ ჰრქუეს: ესე დაძუელებული არს დღეთაჲ, რომელი
მიწევნულ არს შემატებითა დღეთაჲთა მოკლებასა ძალისასა,
ვიდრემდის საზომსა ამას მოიწია, რომელსა ჰხედავ, და
ყოველთა დღეთა მოაკლდების. ჰრქუა ყრმამან მან: და
ყოველთა ზედა მოიწე\ვისა ესე? ჰრქუეს: ჰე, მოიწევის,
უკუეთუ დაუშთეს სიკუდილსა. ჰრქუა ყრმამან მან: და
შემდგომად ამისა რაჲღა-მე იყოს? ჰრქუეს მათ: შემდგომად
ამისა წარიყვანის იგი სიკუდილმან. ჰრქუა ყრმამან მან:
და ოდეს მოიწევის კაცი საზომსა ამას? ჰრქუეს მათ:
შემდგომად ოთხმეოცისა წლისა, გინა-მე უმრავლეს ასისა.
ჰრქუა მათ ყრმამან მან: რაჲ არს წელიწადი? ჰრქუეს მათ:
ათორმეტი თუე. ჰრქუა მათ ყრმამან მან: და რაჲ არს თუე?
ჰრქუეს მათ: ოცდაათი დღე. ჰრქუა მათ ყრმამან მან: და
შემდგომად ამისა ღონე არა არსა სიკუდილისაგან ანუ
ესევითარისა სიბერისაგან და მაშინღა სიკუდილი? ჰრქუეს
მას: არა არს ამისგან ღონე. ჰრქუა ყრმამან მან: ამათ
შუვა ვნებანი იგი, რომელ ვიხილენ, სიგონჯე იგი და
მწუხარებაჲ შე-ვეემთხუევიანა კაცთა, და ვერვინ
გულ-პყრობილ იქმნებისა მისგან, თუმცა უშიშ იყო?
ჰრქუეს: ეგრეთ არს ესე, ვითარცა სთქუ. ჰრქუა ყრმამან
მან: ესე ყოველსა ქუეყანასა ესრეთ არსა? ჰრქუეს: ჰე,
ესრეთ არს. მაშინ თქუა ყრმამან მან: არღა-რა ჰამო არს
ცხორებაჲ საწუთროთაჲ ამათ თანა, რომელნი ვიხილენ, და
არავის აქუს მშჳდობაჲ სიკუდილისაგან ადრე გინა თუ
ნელიად, და ახლოს არს ნელადი იგი ადრისაგან, და ახლოს
არს დღე შემდგომად დღისა თჳსა შინა, და მსწრაფლ შეუდგს
თუესა წელიწადი და ადრე წარმავალ არიან წელიწადნი
დალევნად ცხორებასა კაცისასა, დაღაცათუ საზომსა და
დასასრულსა ცხორებისასა მიიწიოს.
|
Greek
(5.33)
Ἀμέλει οὑτωσὶ συχνάζων ἐν ταῖς
προόδοις ὁ τοῦ βασιλέως υἱὸς εἶδεν ἐν μιᾷ τῶν
ἡμερῶν, κατὰ λήθην τῶν ὑπηρετῶν, ἄνδρας δύο, ὧν ὁ
μὲν λελωβημένος, τυφλὸς δὲ ὁ ἕτερος ἦν: οὓς ἰδών,
καὶ ἀηδισθεὶς τὴν ψυχήν, λέγει τοῖς μετ̓ αὐτοῦ:
Τίνες οὗτοι, καὶ ποταπὴ ἡ δυσχερὴς αὐτῶν θέα; οἱ δέ,
μὴ δυνάμενοι τὸ εἰς ὅρασιν αὐτοῦ ἐλθὸν ἀποκρύψαι,
ἔφησαν: Πάθη ταῦτά εἰσιν ἀνθρώπινα, ἅτινα ἐξ ὕλης
διεφθαρμένης καὶ σώματος κακοχύμου τοῖς βροτοῖς
συμβαίνειν εἴωθε. καί φησιν ὁ παῖς: Πᾶσι τοῖς
ἀνθρώποις ταῦτα εἴθισται συμβαίνειν; λέγουσιν
ἐκεῖνοι: Οὐ πᾶσιν, ἀλλ̓ οἷς ἂν ἐκτραπείη τὸ ὑγιεινὸν
ἐκ τῆς τῶν χυμῶν μοχθηρίας. αὖθις οὖν ἐπυνθάνετο ὁ
παῖς Εἰ οὐ πᾶσι, φησί, τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις
συμβαίνειν εἴωθεν, ἀλλά τισιν, ἆρα γνωστοὶ
καθεστήκασιν, οὓς μέλλει ταῦτα καταλήψεσθαι τὰ
δεινά; ἢ ἀδιορίστως καὶ ἀπροόπτως ὑφίσταται;
λέγουσιν ἐκεῖνοι: Καὶ τίς τῶν ἀνθρώπων τὰ μέλλοντα
συνιδεῖν δύναται καὶ ἀκριβῶς ἐπιγνῶναι; κρεῖττον γὰρ
ἀνθρωπίνης φύσεως τοῦτο, καὶ μόνοις ἀποκληρωθὲν τοῖς
ἀθανάτοις θεοῖς. καὶ ἐπαύσατο μὲν ὁ τοῦ βασιλέως
υἱὸς ἐπερωτῶν, ὠδυνήθη δὲ τὴν 1 καρδίαν ἐπὶ τῷ
ὁραθέντι, καὶ ἠλλοιώθη ἡ μορφὴ τοῦ προσώπου αὐτοῦ τῷ
ἀσυνήθει τοῦ πράγματος.
(5.34)
Μετ̓ οὐ πολλὰς δὲ ἡμέρας αὖθις
διερχόμενος ἐντυγχάνει γέροντι πεπαλαιωμένῳ ἐν
ἡμέραις πολλαῖς, ἐρρικνωμένῳ μὲν τὸ πρόσωπον,
παρειμένῳ δὲ τὰς κνήμας, συγκεκυφότι, καὶ ὅλως
πεπολιωμένῳ, ἐστερημένῳ τοὺς ὀδόντας, καὶ
ἐγκεκομμένα λαλοῦντι. ἔκπληξις οὖν αὐτὸν λαμβάνει:
καὶ δὴ πλησίον τοῦτον ἀγαγὼν ἐπηρώτα μαθεῖν τὸ τῆς
θέας παράδοξον. οἱ δὲ συμπαρόντες εἶπον: Οὗτος
χρόνων ἤδη πλείστων ὑπάρχει, καὶ κατὰ μικρὸν
μειουμένης αὐτῷ τῆς ἰσχύος, ἐξασθενούντων δὲ τῶν
μελῶν, εἰς ἣν ὁρᾷς ἔφθασε ταλαιπωρίαν. Καὶ τί, φησί,
τούτου τὸ τέλος; οἱ δὲ εἶπον αὐτῷ: Οὐδὲν ἄλλο ἢ
θάνατος αὐτὸν διαδέξεται. Ἀλλὰ καὶ πᾶσιν, ἔφη, τοῖς
ἀνθρώποις τοῦτο πρόκειται; ἢ καὶ τοῦτο ἐνίοις αὐτῶν
συμβαίνει; ἀπεκρίθησαν ἐκεῖνοι: Εἰ μὴ προλαβὼν ὁ
θάνατος μεταστήσει τινὰ τῶν ἐντεῦθεν, ἀδύνατον, τῶν
χρόνων προβαινόντων, μὴ εἰς ταύτης ἐλθεῖν τὴν πεῖραν
τῆς τάξεως. καί φησιν ὁ παῖς: ἐν πόσοις οὖν ἔτεσι
τοῦτο ἐπέρχεταί τινι; καὶ εἰ πάντως πρόκειται ὁ
θάνατος, καὶ οὐκ ἔστι μέθοδος τοῦτον παραδραμεῖν,
καὶ μηδὲ εἰς ταύτην ἐλθεῖν τὴν ταλαιπωρίαν; λέγουσιν
αὐτῷ:
(5.34)
Ἐν ὀγδοήκοντα μὲν ἢ καὶ ἑκατὸν ἔτεσιν
εἰς τοῦτο τὸ γῆρας καταντῶσιν οἱ ἄνθρωποι, εἶτα
ἀποθνήσκουσι, μὴ ἄλλως ἐνδεχομένου. χρέος γὰρ
φυσικὸν ὁ θάνατός ἐστιν, ἐξ ἀρχῆς ἐπιτεθὲν τοῖς
ἀνθρώποις, καὶ ἀπαραίτητος ἡ τούτου ἐπέλευσις. Ταῦτα
πάντα ὡς εἶδέ τε καὶ ἤκουσεν ὁ συνετὸς ἐκεῖνος καὶ
φρόνιμος νεανίας, στενάξας ἐκ βάθους καρδίας, ἔφη:
Πικρὸς ὁ βίος οὗτος καὶ πάσης ὀδύνης καὶ ἀηδίας
ἀνάπλεως, εἰ ταῦτα οὕτως ἔχει. καὶ πῶς ἀμεριμνήσει
τις τῇ προσδοκίᾳ τοῦ ἀδήλου θανάτου, οὗ ἡ ἔλευσις οὐ
μόνον ἀπαραίτητος, ἀλλὰ καὶ ἄδηλος, καθὼς εἴπατε,
ὑπάρχει;
|
Latin
(51)
Predicto igitur iuuene taliter
procedente, quadam uice unus leprosus et unus cecus
sibi obuiauerunt.
(52)
Quos ille uidens et stupens, qui sint
et quidnam habeant inquisiuit et ministri dixerunt:
(53)
“Passiones iste sunt que hominibus
accidunf’
(54)
Et ille: “Omnibus hominibus hec
contingere solent?”
(55)
Negantibus illis respondit:
(56)
“Noti sunt igitur qui hoc pati
debeant an sic indefinite proueniunt?”
(57)
Et illi: “Et quis hominum futura
scire ualet?”
(58)
Valde igitur anxius esse cepit pro
inconsuetudine rei.
|
French
Cil s’en ist fors, s’a encontré
Tous les deduis de toute guise.
940 Li variés a e’entente mise
A regarder chou que il voit,
Car sachiés bien, pas ne soloit
Veoir tel siecle ne tel joie.
Garde, si vit en mi sa voie
945 .ii. hommes; li vëire n’ert
preus,
Car li une d’iaus estoit lepreus
Et l’autres goute ne veoit.
Par ces .ii. hommes aperchoit
Ke la joie k’il ot vëue,
950 Estoit el siecle tost
perdue.
A chiaus ki cevalcent od lui,
A demandé: “Ki sont cist dui?”
“Cist dui ne pueent nient
valoir.”
“Or me dites, jou voel savoir,
955 Comment lor est chou avenu.”
Et cil li ont voir respondu:
“Sire, celer ne vous poons,
Che sont humainnes pacions.
Quant la matere est corrumpue,
960 Ki el cors d’omme est
dissolue,
Dont naist li malvais sans et
vient,
Dont mains mehains à l’omme
tient.”
Cil lor respont isnielement:
“A vient il chou à toute gent?”
965 “Nenil à tes i a assés;
Mais à pluisours vient enfretés;
Et par l’enfermeté ki naist,
Lor vient mains maus ki lor
desplaist.”
Cil lor respont: “Puet on
connoistre
970 Chiax cui max doit venir et
croistre,
U chascuns en est en doutanche,
Por chou k’il vient sans porveanche
?”
Cil li respondent sans mentir:
“Nus ne set chou k’est à venir.
975 Nus hom de char ne puet
savoir
S’il doit u bien u mal avoir;
Mais Dex set tout et tout a
prest
Quanque ja fu et iert et est.”
Li fils le roi s’en test adont;
980 Mais il souspire de parfont,
Et molt li torble la pensée,
Car n’avoit pas tel chose usée.
|
The Four Caskets
5 5 |
Arabic
ثُمَّ أَمَرَ المَلِكُ بِأَربَعَةِ
توابيتِِ فَصُنِعَتِ لَهُ مِن خَشَبِِ فَطَلَى
اِثنَينِ مِنها بِالذَهَبِ وَاِثنَينِ مِنها بِالقارِ
حَتّى اِذا فَرَغَ مِنها أَمَرَ اَن يُملأَ تابوتا
القارِ ذَهَباََ وَفِضَّةََ وَياقوتاََ وَدُرّاََ وَزَ
بَرَجَداََ وَلُؤلُؤاََ
(42.2)
ثُمَّ أَمَرَ أَن يُملأَ تابوتا
الذَهَبِ جَيَفاََ وَعذِرة وَدَماََ وَمَيتَةََ
وَشِعراََ
(42.3)
ثُمَّ أَمَرَ أَن تُطبَقَ التَوابيتُ
وَأَمَرَ أَن تُجمَعَ الوُزَراءُ وَالأَشرافُ
وَالعظماءُ اَلذينَ ظَنَّ فيهِم أَنَّهُم اِستَنكَروا
صِنيعَهُ بِالرُجَلَينِ فَعَرِضَ عَلَيهِم التَوابيتَ
الأَربَعَةَ وَأَمَرَهُم أَن يُقَوِّ موها
(43.1)
فَقالوا اَيُّها المَلِكُ أَمّا في
ظاهِرِ رَأينا فَلا ثَمَنَ لِتابوتَي الذَهَبِ وَلا
قِـيمةَ لَهُما وَلا خَفاءِ بِفَضلِهِما وَعَظمِهِما
وَحُسنِهِما وَأَمّا تابوتا القارِ فَلا ثَمَنَ لَهُما
لِرَداءِتِهِما وَصُغرِهِما وَخَساسَةِِ ما فيهِما
فَلا يُساويانِ شَيئاََ
(43.2)
قالَ المَلِكُ أَجَلَّ هذا حُكمُكُم في
الأَمورِ وَمَبلَغُ رَأيكُم فيها
(43.3)
ثُمَّ أَمَرَ بِتابوتَي القارِ
فَنُزِعَتِ عَنهُما أَلواحُهُما فَأَضاء البَيتُ
بِالجَواهِرِ وَالدُرِّ وَالياقوتِ وَالز برجدِ اَلذي
كانَ فيهِما
(43.4)
فَقالَ هذا مِثلُ الرَجُلَينِ اَلذَ
ينِ ازدَرَيتُم لباسِهما وَظاهرَ شأسهما وَحالهما
وَهُما مملَوانِ علماََ وَحِكمَةََ وَبراََ وَصدقاََ
وَسائر مَناقِب الخَيرِ اَلَتي هِيَ أَفضَلُ وَأَنفَسُ
مِن الدُرِّ وَالياقوتِ وَالجَوهَرِ وَالز برجدِ
وَالذَهَبِ
(43.5)
ثُمَّ أَمَرَ بِتابوتَي الذَهَبِ
فَنُزِعَتِ عَنهُما بَعضُ أَلواحِهِما فَاقشعرَّ
القومُ مِن منظرِهِما وَتَأَذَّوا بِرَحيهِما
(43.6)
فَقالَ المَلِكُ هذا مِثلُ القَومِ
المُتَزَ يَّنَينِ بِظاهرِ الكسوةِ وَالحِيلَةِ
وَأَجوافُهُم مملوّة جهالةََ وَغِلاََ وحسداََ
وَكبراََ وَغمّاََ وَكذباََ وَحرصاََ وَشِراََ
وَسائِرُ مَثالِبِ الشِرِّ اَلَتي هِيَ أَفظَعُ
وَأَشنَعُ وَأَقذَرُ مِن الجِيَفِ وَالدَماءِ
وَالعذراتِ
|
Georgian
(12)
მაშინ უბრძანა ოთხთა კიდობანთა
შექმნაჲ, და ორნი მათგანნი – შეძერწულნი ოქროჲთა და
ვეცხლითა და ანთრაკითა და თუალითა პატიოსნითა. და
უბრძანა შთადებად ძუალები მკუდართაჲ და ყოველი
არაწმიდაჲ სიმყრალე, რომელი უშუერ არს წინაშე კაცთა.
და დაჰკრძალნა იგინი კლიტითა ოქროჲსაჲთა. და მერმე
უბრძანა ორთა მათ კიდობანთა სხუათა შეგოზაჲ ფისითა და
ნავთითა. და აღავსნა იგინი შინაგან ანთრაკითა და
თუალითა პატიოსნითა და ყოვლითა სურნელებითა, რომლითა
აღიძრვის გულის თქუმაჲ კაცთაჲ. და და(ჰკრ)ძალნა
[ს]აბლ[ი]თა (რომლი)თამე ძუელითა. და მერმე უბრძანა
შემოყვანებაჲ მო(ყუასთა) მათ მისთაჲ, რომელთა
განუკჳრდა პატივის-ცემაჲ მეფისაჲ გლახაკთა მათ მიმართ
წმიდათა. და ვითარ დასხდეს წინაშე მისსა, ბრძანა
შემოღებაჲ ორთა მათ კიდობანთაჲ, ოქრო-განრჩულვილთაჲ და
სხუათაჲცა მათ. და იწყო კითხვად, რაჲთა ფას-ყვნენ
იგინი. ხოლო მათ ჰრქუეს ორთა მათ კიდობანთათჳს
ოქრო-განრჩულვილთაჲ: ვერ შემძლებელ არს გონებაჲ ჩუენი
მიწუთომად საზომსა მათსა, რამეთუ ღირს არიან
შთასადებელად ყოვლისა პატიოსნისა ჭურჭლისა, ხოლო ორნი
ესე ნავთითა შეგოზილნი უშუერ არიან გონებათა შინა
ჩუენთა უნდოჲსაცა ფასისა. მაშინ ჰრქუა მეფემან: უწყი,
რამეთუ ესთენ არს გამოცდილებაჲ თქუენი და შეტყუებაჲ, –
გარეშითა კაცისაჲთა (ჰხე)დავთ. მაშინ ბრძანა ორთა მათ
კიდობანთა ოქროშეძერწულთა განხუმაჲ. და განჰკრთეს
ყოველნი უშუერებისა მისგან, რომელნი მათ შინა იდვა, და
საყნოსელნიცა მათნი აღავსნა სიმყრალემან მათმან. და
ჰრქუა მეფემან: ესე სახე არს ყოველთა, რომელნი
იმკვებიან სამოსლითა და ოქროჲთა, და შინაგანი მათი
სავსე არს უგუნურებითა, მწუხარებითა და ტყუვილითა,
სიბილწითა და ყოვლითა არაწმიდებითა, რომელნი უმყრალეს
არიან ამის სოფლისა, რომელ გეცემიან. და მერმე ბრძანა
განხუმაჲ ორთა მათ კიდობანთაჲ მონაფთულთაჲ. და
განათლდა სახლი იგი ბრწყინვალებითა მით თუალებისაჲთა
და აღივსნეს ყოველნი იგი სურნელებითა მით გულის
სათქუმელითა და ჰრქუა მეფემან: ესე სახე არს კაცთა მათ
წმიდათაჲ, რომელთა თქუენ განგიკჳრდა პატივის-ცემაჲ
ჩემი მათდა მიმართ, ოდეს იხილეთ სიძუელე სამოსელისა
მათისაჲ გარეშითა თუალითა. ხოლო მე შ(ინა)განსა მათსა
ვჰხედევდ გონებითა ჩემითა. მაშინ თქუეს კაცთა მათ,
ვითარმედ ფრიად სარგებელ გუეყო სახე ესე და აწ უწყით,
ვითარმედ ჭეშმარიტი ჰქმენ. და თქუა ბალაჰვარ: ესე სახე
არს შენი, ძეო მეფისაო, რომელი პატივ-მეც
მხიარულებ[ი]სა სასოებისათჳს, რომელსა ჰგონებ ჩემ
თანა.
|
Greek
(6.43)
Ἐκέλευσε δὲ γενέσθαι ἐκ ξύλων
βαλάντια τέσσαρα. καὶ τὰ μὲν δύο περικαλύψας
πάντοθεν χρυσίῳ, καὶ ὀστᾶ νεκρῶν ὀδωδότα βαλὼν ἐν
αὐτοῖς, χρυσαῖς περόναις κατησφαλίσατο: τὰ δὲ ἄλλα
πίσσῃ καταχρίσας καὶ ἀσφαλτώσας, ἐπλήρωσε λίθων
τιμίων καὶ μαργαρίτων πολυτίμων καὶ πάσης μυρεψικῆς
εὐωδίας. σχοινίοις τε τριχίνοις ταῦτα περισφίγξας,
ἐκάλεσε τοὺς μεμψαμένους αὐτῷ μεγιστᾶνας ἐπὶ τῇ τῶν
ἀνδρῶν ἐκείνων συναντήσει, καὶ προέθετο αὐτοῖς τὰ
τέσσαρα βαλάντια, τοῦ ἀποτιμήσασθαι πόσου μὲν ταῦτα,
πόσου δὲ ἐκεῖνα τιμήματός εἰσιν ἄξια. οἱ δὲ τὰ μὲν
δύο τὰ κεχρυσωμένα τιμῆς ὅτι πλείστης εἶναι
διωρίζοντο. ἔξεστι γάρ, φησίν, ἐν αὐτοῖς βασιλικὰ
διαδήματα καὶ ζώνας ἀποκεῖσθαι: τὰ δὲ τῇ πίσσῃ
κατακεχρισμένα καὶ τῇ ἀσφάλτῳ εὐτελοῦς τινὸς καὶ
οἰκτροῦ τιμήματος ὑπάρχει.
|
Latin
(87)
Deinde quatuor capsas fieri iussit et
duas earum extrinsecus auro undique operiri et
ossibus mortuorum putridis impleri, duas uero pice
liniri et gemmis et margaritis pretiosis impleri
fecit.
(88)
Vocansque illos magnates quos sciebat
querimoniam apud fratrem deposuisse, quatuor illas
capsas ante eos posuit et que pretiosiores essent
inquisiuit.
(89)
Illi uero duas deauratas magni esse
pretii, reliquas uero uilis pretii esse
indicauerunt.
(90)
Precepit igitur rex deauratas aperiri
et continuo inde fetor intolerabilis exhalauit.
(91)
Quibus rex: “Hec illis similes sunt,
qui gloriosis uestibus sunt amicti, intus uero
immunditia uitiorum pleni.”
(92)
Deinde alias aperiri fecit et ecce
odor inde mirabilis exhalauit.
(93)
Quibus rex: “Iste illis pauperrimis
quos honoraui similes sunt qui, etsi uilibus
uestimentis operiantur, intus tamen omni uirtutum
odore resplendent;
(94)
uos autem solum que de foris sunt
attenditis et que deintus sunt non consideratis.”
(95)
Secundum igitur illum regem tu quoque
fecisti bene suscipiens me.”
|
French
Quatre escrignés trestous d’un
grant
1450 Fist li rois faire
maintenant.
Les .ii. a fait tous couvrir
d’or,
Car pris l’avoit en son tresor.
Ensi com nous espont la letre,
Plains les fist de caroigne
metre.
1455 Les autres .ii., tout sans
mentir,
A fait plains de fin or emplir.
Defors les fist couvrir de tay
Et environ löer de bray;
Povres dras fist metre deseure.
1460 Chiaus a mandet; plus ne
demeure;
Puis lor demande s’il savoient
De ces escrins li quel estoient
Et miex vaillant et miex
proisié.
Cil ont par lor esgart jugié
1465 Que cil ki d’or erent
couvert,
Cil sont millor, c’est tout
apert.
Cil autre doi si sont si vil
C’on les doit bien metre à escil
D’ardoir ou de là fors sachier,
1470 K’en court à roi n’ont nul
mestier.”
Li rois respont isnielement:
“Vous avés fait bon jugement
Selonc chou que on voit defors;
Mais vous veés des iex del cors;
1475 Des iex del cuer ne veés
goute;
Mais sachiés bien sans nule
doute
C’on tient souvent por vil tel
homme
U il a plus de bien qu’en
Romme.”
Pour aperchoivre lor folie
1480 A fait li rois sans
estoutie
Les .ii. escrins dorés ouvrir:
“Or poés bien, fait il, vëir
Ke teus est biaus et gens defors
Ki puans est dedens el cors.
1485 Teus a biax dras et riche
atour
Ki dedens est plains de puour.
Teus a le cors plain de daintié
Dont l’ame gist en grant
pechié.”
Les autres .ii. ouvrir a fait
1490 Por aperchoivre lor
mesfait.
“Signor, fait il, or esgardés:
Ces .ii. escrins avés dampnés
Por chou que defors povre sont;
Mais par dedens grant richoise
ont.
1495 Or esgardés comfait tresor,
Com cist escrin sont comblé
d’or!
Che sont ces gens ki n’ont mais
cure
De cest siecle ne de s’ointure.
Povre defors et dedens riche,
1500 De porcachier ne sont pas
cice,
Car le cors livrent a escil
Por jeter l’ame de peril.
Vous, signor, ki blasmé m’avés,
Prendés garde, se vous savés,
1505 Se jou dui molt bien aourer
Les preudommes et honorer
Ki homme estoient mon signor,
Fil Damediu, mon creator.”
Amis, cist rois dont je te di,
1510 Par tel esgart, par tel
casti
A ses barons par foi repris
Et par cest bon example apris.”
|
The Man in the Pit
6 6 |
Arabic
قالَ بوذاسَفُ فَاِضرِب لِيَ مِثلاََ
في مَعنى الدنيا وَغرورِ أَهلِها بِها قالَ بِلَوهَرُ
زعموا أَنَّ رَجُلاََ خَرَجَ في مَفازَة فَبَينا هُوَ
يَسعى فيها اِذ حمل عَلَيهِ فيلُُ مغتلم فَاِنطَلَقَ
الرَجُلُ هارِباََ مِنهُ مُوَلّياََ عَنهُ
وَاِتَّبَعَهُ الفيلُ
(47.2)
حَتّى غشيهِ اللَيلُ فاضطرهُ اِلى بئر
فَتَدَلّى فيها وَتَعَلَّقَ بِغصنَينِ نابتَينِ عَلى
شفيرِها وَوَقِعَتِ قدماهُ عَلى شيء عمدهما في عُرضِ
البئرِ
(47.3)
فَلَمّا أَصبَحَ نَظَرَ اِلى الغصنَينِ
فِاذا في أَصلِهِما جُرَذانِ أَحَدُهُما أَبيَضُ
وَالآخِرُ أَسوَدُ يقرضانِ الغصنينِ دائبَينِ
(47.4)
وَنَظَرَ اِلى ما تَحتَ قَدمَيهِ
فَاِذا هُوَ بِأَربَعِ أَفاعِِ طَوالِع برؤاسهنّ مِن
أَجحرتهنّ
(47.5)
وَنَظَرَ اِلى قعرِ البثرِ فَاِذا هُوَ
بِتِنّينِ فاغِر فاه يَتَوَقَّعُ التَقامَهُ
(47.6)
ثُمَّ رَفَعَ رَأسَهُ اِلى أَصلِ
الغَصنَينِ فَاِذا في أَعلاهُما شَيءُُ مِن عسلِ
النحلِ فَأدنى الغَصنَينِ اِلى فيهِ فذاق مِن حلاوة
ذَلِكَ العسل شَيئاََ قَليااََ
(47.7)
فَألهاهُ ما وَجَدَ مِن حلاوةِ ما
تَطاعَمَ مِنها في عاجل لِذّاتِها عَن الاِهتامِ
وَالتفكّر بِالغَصنَينِ اَلَذينَ هُوَ مُتَعلّق بِهِما
وَقَد عاين إسراع الجرذينَ فيهِما وَبِالحَيّاتِ
الأَربَعَ اَلَتي اِعتَمَدَ عَلَيهُنَّ لا يَدري مَتى
تَهتاجُ بِهِ واحِدَةُُ مِنهُنَّ وَبِالتِنّينِ الفاغر
فاه اَلَذي لا يَدري كَيفَ مصيره عَندَ وُقوعِهِ في
لَهَواتِهِ
(48.1)
أَمّا البئرُ فَهذهِ الدُنيا المملوّةُ
آفات وَبلايا وَالغصنانِ هَذهِ الحَياةُ المَذمومةُ
(48.2)
وَالجرذانِ الأَبيَضُ مِنهُما النَهارُ
وَالأَسوَدُ اللَيلُ وَإِسراعُهما في الغصنَينِ
إِسراعُ الاَيّامِ وَاللَيالي في الآجالِ
(48.3)
وَالأَفاعي الأَربَعُ أَخلاطُ الجسدِ
اَلَتي هِيَ السمامُ القاتِلَةُ وَالتِنّينُ الفاغر
فاه لاِلتِقامِهِ المَوتُ الراصدُ وَالفيلُ الأَجلُ
الطالِبُ لَهُ وَالعسلُ غِرَّةُ المغرورِ بِقَليلِ ما
ينالُ الناسُ في دُنياهُم مِن لذّةِ العيشِ
|
Georgian
(14)
ჰრქუა მას ბალაჰვარ: მსგავს არს
საწუთროჲ ესე და ყოველნი მოყუარენი მისნი კაცსა,
რომელსა სდევდა პილოჲ ამრიზებული და მიაწყუდია
ჯურღმულსა საშინელსა. და შთავრდომასა მას მისსა მას
შინა პოვნა ორნი რტონი აღმოცენებულნი მას ზედა, და
მოეკიდადა პოვა რაჲმე, რომელსა ზედა დაიდგნა ფერჴნი
თჳსნი. და ვითარ მიჰხედნა, იხილნა ორნი თაგუნი: ერთი
თეთრი და ერთი შავი, რომელნი დაუცხრომელად შჭრიდეს
ძირთა მათ ხეთასა. და შთაჰხედნა ჯურღმულსა მას შინა და
იხილა ვეშაპი, რომელსა აღემტკმო პირი და ეგულებოდა
შთანთქმაჲ მისი. ხოლო რომელსა-იგი ზედა ფერჴნი ედგნეს,
ოთხნი თავნი იყვნეს ასპიტისანი გამოსრულნი ჴურელით. და
აღიხუნა თუალნი თჳსნი და იხილა რტოთა მათ ზედა მცირედი
რაჲმე თაფლი და იწყო ჭამად. და შეაქცია გემოვნებამან
და სიტკბოებამან მისმან და არა გულისჴმა-ყო განზრახვად
განსაცდელთა მათთჳს, რომელთაჲ არა უწყის, ოდეს
უკბინონ, არცა რტოთა მათთჳს, რომელთა მოკიდებულ არს.
და ჰხედავს შეჭრასა ძირთა მისთასა თაგუთა მათგან და
უფროჲსღა ვეშაპისა მისთჳს, და არცა განიზრახა, რომელსა
ჰხედავს განმზადებულსა შთანთქმად მისა. აწ პილოჲ იგი
სახე არს სიკუდილისაჲ, რომელი სდევნის ძეთა ადამისთა,
და ჯურღმული არს სოფელი ესე, სავსე ყოვლითა ბოროტითა
და საბრჴითა მავნებელითა. ხოლო ორნი იგი რტონი არიან
დღენი კაცისანი, და ორნი იგი თაგუნი – ერთი თეთრი და
ერთი შავი – არიან ღამე და დღე დაუცხრომელნი მათ ზედა,
რომელნი მსწრაფლ დაჰლევენ ცხორებასა კაცისასა. და
ოთხნი იგი ასპიტნი მსგავს არიან ოთხთა მათ ნივთთა,
რომელთა ზედა აღგებულ არს გუამი კაცისაჲ, და ოდესცა
ერთი მათგანი აღიძრას, წარვალს სიცოცხლე. ხოლო ვეშაპი
იგი, რომელსა აღეღო პირი და ეგულებოდა შთანთქმაჲ ძისი,
სახე არს ჯოჯოხეთისაჲ, რომელსა შევლენენ* მოყუარენი
ამის სოფლისანი შემდგომად სიკუდილისა. და მცირედი იგი
თაფლი წუთ ესე საშუებელი არს ამის სოფლისაჲ, რომლითა
შეიტყუებს შეცთომილთა მცირედითა მით სიტკბოებითა
განხრწნადითა.
|
Greek
(12.112)
Τοὺς μὲν οὖν τοιούτῳ δουλεύοντας
ἀπηνεῖ καὶ πονηρῷ δεσπότῃ τοῦ ἀγαθοῦ καὶ φιλανθρώπου
φρενοβλαβῶς ἑαυτοὺς μακρύναντας, εἰς τὰ παρόντα δὲ
κεχηνότας πράγματα καὶ τούτοις προστετηκότας,
μηδόλως τῶν μελλόντων λαμβάνοντας ἔννοιαν, καὶ εἰς
μὲν τὰς σωματικὰς ἀπολαύσεις ἀδιαλείπτως
ἐπειγομένους, τὰς δὲ ψυχὰς ἐῶντας λιμῷ κατατήκεσθαι
καὶ μυρίοις ταλαιπωρεῖσθαι κακοῖς, ὁμοίους εἶναι
δοκῶ ἀνδρὶ φεύγοντι ἀπὸ προσώπου μαινομένου
μονοκέρωτος, ὅς, μὴ φέρων τὸν ἦχον τῆς αὐτοῦ βοῆς
καὶ τὸν φοβερὸν αὐτοῦ μυκηθμόν, ἀλλ̓ ἰσχυρῶς
ἀποδιδράσκων τοῦ μὴ γενέσθαι τούτου κατάβρωμα, ἐν τῷ
τρέχειν αὐτὸν ὀξέως μεγάλῳ τινὶ περιπέπτωκε βόθρῳ:
ἐν δὲ τῷ ἐμπίπτειν αὐτῷ, τὰς χεῖρας ἐκτείνας, καὶ
φυτοῦ τινος δραξάμενος, κραταιῶς τοῦτο κατέσχε, καὶ
ἐπὶ βάσεώς τινος τοὺς πόδας στηρίξας, ἔδοξεν ἐν
εἰρήνῃ λοιπὸν εἶναι καὶ ἀσφαλείᾳ. βλέψας δὲ ὁρᾷ δύο
μῦας, λευκὸν μὲν τὸν ἕνα, μέλανα δὲ τὸν ἕτερον,
διεσθίοντας ἀπαύστως τὴν ῥίζαν τοῦ φυτοῦ, οὗ ἦν
ἐξηρτημένος, καὶ ὅσον οὔπω ἐγγίζοντας ταύτην
ἐκτεμεῖν. κατανοήσας δὲ τὸν πυθμένα τοῦ βόθρου,
δράκοντα εἶδε φοβερὸν τῇ θέᾳ, πῦρ πνέοντα καὶ
δριμύτατα βλοσυροῦντα, τὸ στόμα τε δεινῶς
περιχάσκοντα καὶ καταπιεῖν αὐτὸν ἐπειγόμενον.
ἀτενίσας δὲ αὖθις τῇ βάσει ἐκείνῃ, ἐφ̓ ᾗ τοὺς πόδας
εἶχεν ἐρηρεισμένους, τέσσαρας εἶδε κεφαλὰς ἀσπίδων
τοῦ τοίχου προβεβληκυίας, ἐφ̓ οὗ ἐπεστήρικτο.
ἀναβλέψας δὲ τοὺς ὀφθαλμούς, ὁρᾷ ἐκ τῶν κλάδων τοῦ
φυτοῦ ἐκείνου μικρὸν ἀποστάζον μέλι.
(12.113)
ἐάσας οὖν διασκέψασθαι περὶ τῶν
περιεχουσῶν αὐτῷ συμφορῶν, ὅπως ἔξωθεν μὲν ὁ
μονόκερως δεινῶς ἐκμανεὶς ζητεῖ τοῦτον καταφαγεῖν,
κάτωθεν δὲ ὁ πικρὸς δράκων κέχηνε καταπιεῖν, τὸ δὲ
φυτὸν ὃ περιεδέδρακτο ὅσον οὔπω ἐκκόπτεσθαι ἔμελλε,
τούς τε πόδας ἐπ̓ ὀλισθηρᾷ καὶ ἀπίστῳ βάσει
ἐπεστήρικτο: τῶν τοσούτων οὖν καὶ τοιούτων φρικτῶν
θεαμάτων ἀλογίστως ἐπιλαθόμενος, ὅλῳ νοῒ μέλιτος
ἐκείνου τοῦ μικροῦ γέγονε τῆς ἡδύτητος ἐκκρεμής.
Αὕτη ἡ ὁμοίωσις τῶν τῇ ἀπάτῃ τοῦ παρόντος
προστετηκότων βίου, ἧσπερ τὴν σαφήνειαν αὐτίκα λέξω
σοι. ὁ μὲν μονόκερως τύπος ἂν εἴη τοῦ θανάτου, τοῦ
διώκοντος ἀεὶ καὶ καταλαβεῖν ἐπειγομένου τὸ
Ἀδαμιαῖον γένος: ὁ δὲ βόθρος ὁ κόσμος ἐστὶ πλήρης
ὑπάρχων παντοίων κακῶν καὶ θανατηφόρων παγίδων: τὸ
φυτὸν δὲ τὸ ὑπὸ τῶν δύο μυῶν ἀπαύστως συγκοπτόμενον,
ὃ περιεδέδρακτο, ὁ δίαυλος ὑπάρχει τῆς ἑκάστου ζωῆς,
ὁ δαπανώμενος καὶ ἀναλισκόμενος διὰ τῶν ὡρῶν τοῦ
ἡμερονυκτίου καὶ τῇ ἐκτομῇ κατὰ μικρὸν προσεγγίζων:
αἱ δὲ τέσσαρες ἀσπίδες τὴν ἐπὶ τεσσάρων σφαλερῶν καὶ
ἀστάτων στοιχείων σύστασιν τοῦ ἀνθρωπείου σώματος
αἰνίττονται, ὧν ἀτακτούντων καὶ ταραττομένων ἡ τοῦ
σώματος καταλύεται σύστασις: πρὸς τούτοις καὶ ὁ
πυρώδης ἐκεῖνος καὶ ἀπηνὴς δράκων τὴν φοβερὰν
εἰκονίζει τοῦ ᾄδου γαστέρα, τὴν μαιμάσσουσαν
ὑποδέξασθαι τοὺς τὰ παρόντα τερπνὰ τῶν μελλόντων
ἀγαθῶν προκρίνοντας. ὁ δὲ τοῦ μέλιτος σταλαγμὸς τὴν
γλυκύτητα ἐμφαίνει τῶν τοῦ κόσμου ἡδέων, δἰ ἧς
ἐκεῖνος ἀπατῶν τοὺς ἑαυτοῦ φίλους οὐκ ἐᾷ τῆς σφῶν
προνοήσασθαι σωτηρίας.
|
Latin
(113)
Cepitque contra fallacem mundi
delectationem et uanitatem multa disputare et plura
ad hoc exempla adducere dicens:
(114)
“Qui delectationes corporales
desiderant et animas suas fame mori permittunt,
similes sunt cuidam homini qui, dum a facie
unicornis ne ab eo deuoraretur uelocius fugeret, in
quodam baratrum magnum cecidit.
(115)
Dum autem caderet, manibus arbustulam
quandam apprehendit et in base quadam lubrica et
instabili pedes fìxit.
(116)
Respiciens uero uidit duos mures,
unum album et alium nigrum, incessanter radicem
arbustule quam apprehenderat corrodentes et iam
prope erat ut ipsam absciderent.
(117)
In fondo autem baratri uidit draconem
terribilem spirantem ignem et aperto ore ipsum
deuorare cupientem, super basem uero, ubi pedes
tenebat, uidit quatuor aspidum capita inde
prodeuntia.
(118)
Eleuans autem oculos uidit exiguum
mellis de ramis illius arbustule oblitusque periculi
in quo undique positus erat, se ipsum dulcedini
illius modici mellis totum dedit.
(119)
Vnicornis autem mortis tenet fìguram
que hominem semper persequitur et apprehendere
cupit, baratrum uero mundus est omnibus malis
plenus.
(120)
Arbustula uniuscuiusque uita est que
per horas diei et noctis quasi per murem album et
nigrum incessanter consumitur et incisioni
appropinquat.
(121)
Basis quatuor aspidum corpus ex
quatuor elementis compositum, quibus inordinatis
corporis compago dissoluitur.
(122)
Draco terribilis os inferni cunctos
deuorare cupiens, dulcedo ramusculi delectatio
fallax mundi, per quam homo seducitur ut periculum
suum minime intueatur.”
|
French
2625 Cil ki son diu fait de son
ventre
Et ki ne fait nul bien söentre
Et s’ame lait morir de fain,
Cis a cangié or por estain,
E si samble, si com jou cuit,
2630 L’omme ki molt trestost s’en
fuit,
K’uns unicornes le velt prendre.
Li hom ki ne l’osoit atendre,
S’en fuit criant à molt haut
cri.
Tant avint chose k’il chäi
2635 Ens en .i. puis assés
parfont.
Uns arbres i croissoit amont
Ki molt estoit et biax et gens,
Et les brances par là dedens
Ierent bieles et bien assises
2640 Et de molt riche fruit
porprises;
Si biaus ne fu ne aine ne puis.
Et li vilains ki chiet el puis,
S’aert à l’arbre en son caoir.
Li raim sont grant, ki remanoir
2645 L’ont fait sor l’arbre et
assegier.
Et li vilains, ki del gaitier
Fu en esvel, aval regarde,
Et d’une chose se prent garde:
C’uns dragons ert là jus aval,
2650 Ki molt li prometoit grant
mal,
Geule baée, famillous.
Li cäirs est molt perillous;
S’il chiet aval, il voit bien ja
Que li dragons l’engloutera;
2655 Et s’il en fin à l’issir
tent,
Li unicornes, ki l’atent,
Li monstre bien et li proumet,
S’il là defors od lui se met,
Il li fera tel compaignie
2660 Dont il pora perdre la vie.
Entrues k’il ert en tel cembel,
Si vit entour son arbrisiel
.ii. besteletes, ki rungoient
Et ki l’estoc entor mangoient.
2665 Il en nota bien la
samblanche,
Que l’une ert noire et l’autre
blanche.
Entrues k’il ert en tel error
Ke de trois pars avoit paor,
Garde en son l’arbre,
s’aperchoit
2670 Le fruit ù la douchors
gisoit,
Ke la douchours bien pries
atoche
Desci k’as levres de sa boche.
Esgarde et voit; à la coulor
S’aperchut bien de la douchor,
2675 Car la douchours ki del fruit
naist,
Savoure l’omme et si le paist.
Li hom en est en grant desir
Et la douchours li fait
queillir.
Pour chou k’il puet queillir le
fruit,
2680 Sa paour change en grant
deduit.
Por le fruit et por la douchour
Oublie toute sa paour.
De l’arbre ne se velt estordre,
Anchois commenche el fruit à
mordre;
2685 Ke plus i mort, plus i
demeure,
Car la savors k’il asaveure,
Est de si grant savour el rain
K’il en mengant en muert de
fain,
Et que plus est de cel fruit
pres,
2690 Plus en est glous dont et
ades,
Car la douchours de la vïande
Par est si douche et si tres
grande,
Que plus en use, mains s’en
sent,
Et mains en a, quant plus en
prent.
2695 Molt est en fort liu
perilleus,
Et nequedent s’est familleus
Del fruit dont il adies mangue,
Mais la paor en a perdue,
Et le paour et le peril
2700 Por la douchour del fruit tient
vil.
Les besteletes tant rungierent
Que tout l’estoc entour
mangierent.
Li arbres ù li hom seoit,
Chaï por chou k’il ne pooit
2705 Estre plus longhement en
haut,
Car par desous li piés li faut.
Li piés li faut, li hom chäi,
Et li dragons l’a englouti.
Cest example chi t’ai moustré,
2710 Mais ne l’ai encor pas
glosé:
Li unicornes c’est li mors
Ki tout adies porsiut le cors.
Et ses tu k’est li puis parfons?
Biaus dons amis, chou est li
mons,
2715 U nous devriens estre à
paour,
Se nous saviens la grant dolour
Del dragon ki là jus baoit,
Ki le vilain prendre voloit;
Chou est infers segurement,
2720 Ki les malvais rechoit et
prent.
Et li arbres, c’est nostre vie;
Adies le rungent, ne ment mie,
Les .ii. bestes ki sont el puis;
L’une est li jors, l’autre li
nuis.
2725 Li fruis, c’est li delis del
mont,
Ki peut à l’arbrisiel amont;
Et li douchours ki en descent,
C’est li dyables voirement,
Ki de donchour velt entoscier
2730 L’omme, quant il le fait
pechier.
Il n’a el mont si douche rien
Com est pechiés, chou sachiés
bien,
A chians ki l’ont acoustumé.
Quant li feu sont bien alumé,
2735 Des grans mans et des pechiés
faire
A painnes se puet on retraire;
Por ce’st li fruis de l’arbre
dous
Que li hom en devient si glous
Qu’à grant painne s’en puet
tenir
2740 Et del mangier et del
queillir.
Entrues k’il en mangant
s’oublie,
Les bestes rongent sí sa vie
K’il n’en set mot des k’il est
mors;
Et quant l’ame depart del cors,
2745 La geule del dragon
l’englout;
Dont s’aperchoit k’il fu trop
glout
Del fruit et de la grant
dochour,
Dont il est mis à tel dolour.
Or t’ai jo bien apris comment
2750 Li fruis est plains
d’entoscement
Et la donchours est li pechiés
Dont li fruis est tous
entosciés;
Cil ki le prent et le rechoit,
Sa mort manjue et sa mort boit.”
|
The Fowler and the Nightingale
7 7 |
Arabic
قالَ بوذاسفُ أَراكَ قَد جسرتَ عَلى
بِصيرَتِكَ هذه كَما جسرت أُمَّتُنا هذه عَلى عِبادَةِ
الأَوثانِ فَهَل مَعكَ مِن الحُجَّةِ ما لَيسَ مَعهُم
(85.2)
قالَ بِلَوهَرُ قَد كانَ رَجُلُُ في
الزَمانِ الأَوَّلِ لَهُ بُستانُُ يعمرُهُ وَيَقومُ
عَلَيهِ فَبَينا هُوَ كَذَلِكَ اِذ رَأى في بُستانِهِ
عُصفوراََ واقِعاََ عَلى بَعضِ شَجرِ البُستانِ يَصيبُ
مِن ثمرِهِ وَيُفسَدُهُ
(85.3)
فَغاظَهُ ذَلِكَ فَنصبَ لِلعُصفورِ
فخّاََ فَصادَهُ فَلَمّا همّ بِذحبِهِ فَتَحَ
العُصفورُ فاهُ بِالمَنطِقِ فَقالَ لِصاحِبِ البُستانِ
(85.4)
أَراكَ تهمّ بِذحجي وَلَيسَ فيَّ ما
يشبعكَ مِن جوعِِ وَلا يُقَوِّيُكَ مِن ضُعف فَهَل
لَكَ في خَير ممّا تهمّ بِهِ
(85.5)
قالَ لَهُ الرَجُلُ وَما هُوَ قالَ
لَهُ العُصفورُ خَلّ عَنّي وَأعلّمُكَ ثَلاثَ كلهاتِ
إِن أَنتَ حفظتَهُنَّ كُنَّ خَيراََ لَكَ مِن كُلِِّ
أَهلِِ وَمالُُ
(85.6)
قالَ الرَجُلُ وَما هُنَّ قالَ لَهُ
العُصفورُ وَثّق لِيَ لتُخلّي سبيلي فَفَعَلَ قالَ
لَهُ العُصفورُ احفَظ عَنّي ما أَقولُ لَكَ لا تَأسَ
عَلى ما فاتَكَ وَلا تُصَدِّقَنَّ بِما لا يَكونُ وَلا
تطلبَنَّ ما لا تُدرك
(85.7)
فَلَمّا قَضى العُصفورُ هذه الكَلِماتِ
خَلّى الرَجُلُ سَبيلَ العُصفورِ وَقَعَدَ عَلى غُصنِِ
مِن أَغصانِ البُستانِ
(86.1)
ثُمَّ قالَ لِلرَجُلِ لَو عَلِمتَ ما
فاتاكَ مِنّي لَعَلِمتَ أَنَّ قَد فاتَكَ شَيءُُ
عَظيمُُ جسيم الخطرِ
(86.2)
قالَ الرَجُلُ وَما ذاك قالَ العُصفورُ
لَو كُنتَ أتممتَ عَلي اَلَذي هممتَ بِهِ مِن ذحجي
لَاِستَخرَجتَ مِن حَوصلتي دُرَّةََ كبيضة الوزّة كانَ
لَكَ فيها غِنى الدهر
(86.3)
فَلَمّا سَمِعَ الرَجُلُ ذَلِكَ مِن
العُصفورِ أَسَرَّ في نَفسِهِ ندماََ وَحسرةََ وَقالَ
لِلعُصفورِ ليخدعهُ وَيَأخُذُهُ دَع عَنكَ ما قَد مَضى
وَهَلُمَّ أنطلِقُ بِكَ اِلى رحلي وَأَهلي فَأُحسِنُ
صُحبَتَكَ وَإِكرامَكَ
(86.4)
قالَ لَهُ العُصفورُ ما أَراكَ اَيُّها
الجاهلُ حفظتَني اِذ ظفرتَ بِيَّ وَلا اِنتَفَعتَ
بِالكَلِماتِ اَلَتي عَلَّمتُكَ وَافتَدَيتُ بِهُنَّ
نَفسي مِنكَ أَلَم أعهد اِلَيكَ أَلاّ تَأسَ عَلى ما
فاتكَ وَلا تصدقّنّ بِما لا يَكونُ وَلا تطلبنّ ما لا
تُدرك ثُمَّ أَنتَ مُتَوَجّع مِنّي عَلى الفائتِ
وَتطلب مِن رجعتي اِلَيكَ ما لا تُدرك وَتصدّق بِأَنَّ
في حوصلّي درّةََ كبيضة الوزّة وَبيضةُ الوزّة أَعظَمُ
مِن جَميعي
(86.5)
وَإِنَّ أُمَّتُكُم هذه يا ابنُ
المَلِكُ صَنَعوا أَصنامَهُم بِأَيديهِم وَزَعَموا
أَنَّها خَلَقَتهُم وَحَفِظوها مُخافَةََ أَن تُسرَقَ
(87.1)
وَزَعموا أَنَّها هِيَ اَلَتي ترزقهم
فَطلبوا مِن ذَلِكَ ما لا يُدرَك وَصَدَّقوا مِنهُ
بِما لا يَكونُ وَلزمهم بِذَلِكَ مِن الجَهلِ العَظيمِ
مِثلُ اَلذي لزم صاحِبُ بُستانِ
|
Georgian
(26)
ჰრქუა იოდასაფ: მითხარ მე სახე
ნათესავისა ამის ჩუენისაჲ და გულს მოდგინებაჲ მათი
კერპთა მიმართ. ჰრქუა ბალაჰვარ: მსგავს არიან, რომელთა
ჰრწამს კერპთაჲ, კაცსა ვისმე, რომელმან შეიპყრა
მჭურინავი, ვითარცა იტყჳს იგავით მეტყუელი ჩუენი, და
უნდა დაკლვაჲ მისი. და მოეცა სიტყუაჲ მჭურინავსა მას
და ჰრქუა: რაჲსათჳს გნებავს დაკლვაჲ ჩემი, რამეთუ არა
არს ჩემ თანა განსაძღებელი შენი? ხოლო უკუეთუ განმიტეო
მე, მიგცნე შენ სამნი მცნებანი და უმჯობეს იყვნენ
შენდა ყოველთა მონაგებთა, და-ხოლო-თუ-იმარხნე იგინი,
და არწმუნა კაცსა მას, რაჲთა გაგნუტეოს, უთხრნეს ხოლო
თუ სიტყუანი იგი. ხოლო მჭურინავმან მან ჰრქუა, რაჟამს
განუტევა: ესე არიან მცნებანი ჩემნი: ნუ ეძიებ
მიუწდომელსა, და ნუ ინანი გარდასრულსა, და ნუ გრწამნ,
რომელი არა იყოს. და ვითარ განუტევა იგი, უნდა
მჭურინავსა მას გამოცდაჲ კაცისაჲ მის, ირგნა-ძი-ა
მცნებანი მისნი? და ჰრქუა მას: უკუეთუმცა იცოდე, თუ
რაჲ საფასე განგერა ჴელთაგან შენთა, რამეთუ არს
იჴუანჩსა შინა ჩემსა მარგალიტი ვითარცა კუერცხი
სირაქლემისაჲ. და ვითარცა ესმა კაცსა მას სიტყუაჲ ესე,
დაითხია სინანულითა განტევებისა მისისათჳს, და უნდა
კუალად შეპყრობაჲ მისი, და ჰრქუა მას: მოგუალე სახლად
ჩემდა და მე კეთილად გიღუაწო და პატივით განგიტეო.
ჰრქუა მას მჭურინავმან* მან: ჵ უგუნურო, შემიყპარ და
ვერ დამმარხე, გამცენ და ვერ დაიმარხე, რომლითა ვიჴსენ
თავი ჩემი შენგან, ანუ არა გამცენა? და აჰა ესერა შენ
ინანი განტევებასა ჩემსა გარდასრულსა, და ეძიებ,
რომელსა ვერ მისწუთები – შეპყრობასა ჩემსა, და გრწმენა
არა ყოფილი, ვითარმედ მაქუს იჴუანჩსა ჩემსა მარგალიტი
უფროჲსი ჩემსა. შენ არა უწყია, ვითარმედ ყოველი გუამი
ჩემი არა სწორავს კუერცხსა სირაქლემისასა. და
მიერითგან სარგებელ ეყვნეს კაცსა მას სიტყუანი იგი.
ეგრეთვე არს სასოებაჲ კაცთაჲ კერპთა მიმართ, რამეთუ
დაჰბადნეს იგინი ჴელითა მათითა და თქუეს: ესე არიან
დამბადებელნი ჩუენნიო. რამეთუ სცვენ მათ მპარავთაგან
და იტყჳან, ვითარმედ: ესენი არიან საცონი ჩუენნი
ბოროტისაგან. წარაგებენ მათ ზედა მონაგებთა მათთა და
იტყჳან, ვითარმედ: ესენი არიან მზრდელნი ჩუენნი.
ეძიებენ მათ თანა, რომელსა არა ჰპოებენ, და ჰრწამს
ყოვლისაგან, რომელი არა არს მათ თანა. ჰრქუა იოდასაფ:
ჭეშმარიტად ესე სახე არს მათი და ყოვლადვე საძაგელ
არიან წინაშე ჩემსა, და არა არს სასოებაჲ ჩემი მათდა
მიმართ, და სიტყუამანცა შენმან უფროჲსად აღმძრა
სიძულილად მათდა, არამედ აწ მითხარ მე: ვისდა მიჴმობ,
ანუ რაჲ არს შჯული ესე, რომელი გამოირჩიე თავისა
შენისათჳს? ჰრქუა მას ბალაჰვარ: ესე არს გამორჩეული,
რამეთუ ერთი არს მამაჲ, ძე და სული წმიდაჲ, სამებაჲ,
სამგუამოვნებაჲ და ერთი ღმრთეებაჲ, და არა მრავალნი
უფალნი; იგი ხოლო მეუფე, და თჳნიერ მისა ყოველნი –
სამეუფო; იგი ხოლო დამბადებელ და ყოველნი დაბადებულ;
იგი ხოლო უჟამო და ყოველნი ჟამიერ, იგი ხოლო ძლიერ და
ყოველნი უძლურ; იგი ხოლო მაღალ და ყოველნი მდაბალ,
დაუძინებელ, ღონიერ ყოვლისაგან, ყველივე რაჲცა უნდეს,
და იქმს და ყოველსავე მისწუთების. ყოველივე მის მიერ
შეიქმნა და თჳნიერ მისა არარაჲ იქმნა*. შეუცვალებელი
ჟამთაგან და მიუცვალებელი ადგილითი-ადგილად, და
ყოველნივე ადგილნი სავსე არიან მისგან, სეხიერ,
მოწყალე, კაცთ მოყუარე და მა[რ]თლ მსაჯულ. და
განუმზადებიან მორჩილთათჳს საშუებელნი და ურჩთათჳს
სატანჯველნი. ამან, სამებით ცნობილმან და ერთარსებით
აღსაარებულმან, გყავნ მეძიებელ ნებასა მისსა, რაჲთა
სცხონდე ძალითა ერთარსებისა მისისაჲთა. ხოლო უკუეთუ
დაიმარხნე მცნებანი მისნი, მერმე იცნა, ვითარ ჯერ-არს
მეცნიერებაჲ მისი.
|
Greek
(10.79)
Οὓς τίνι ὁμοιώσω, καὶ ποταπήν σοι
εἰκόνα τῆς τούτων ἀβελτηρίας παραστήσω; ἀλλά σοι
παραθήσω ὑπόδειγμα παρά τινος ἀνδρὸς σοφωτάτου
λεχθὲν πρός με. Ἔλεγε γὰρ ὅτι Ὅμοιοί εἰσιν οἱ τῶν
εἰδώλων προσκυνηταὶ ἀνθρώπῳ ἰξευτῇ, ὃς κατέσχεν ἓν
τῶν σμικροτάτων στρουθίων: ἀηδόνα τοῦτο καλοῦσι.
λαβὼν δὲ μάχαιραν τοῦ σφάξαι αὐτὸ καὶ φαγεῖν, ἐδόθη
τῇ ἀηδόνι φωνὴ ἔναρθρος. καί φησι πρὸς τὸν ἰξευτήν:
(10.80)
Τί σοι ὄφελος, ἄνθρωπε, τῆς ἐμῆς
σφαγῆς; οὐ δυνήσῃ γὰρ δἰ ἐμοῦ τὴν σὴν ἐμπλῆσαι
γαστέρα. ἀλλ̓ εἴ με τῶν δεσμῶν ἐλευθερώσεις, δώσω
σοι ἐντολὰς τρεῖς, ἃς φυλάττων μεγάλα παῤ ὅλην σου
τὴν ζωὴν ὠφεληθήσῃ. ὁ δέ, θαμβηθεὶς τῇ ταύτης λαλιᾷ,
ἐπηγγείλατο, εἰ καινόν τι παῤ αὐτῆς ἀκούσειε, θᾶττον
ἐλευθερῶσαι τῆς κατοχῆς. ἐπιστραφεῖσα δὲ ἡ ἀηδὼν
λέγει τῷ ἀνθρώπῳ: Μηδέποτέ τινος τῶν ἀνεφίκτων
ἐπιχειρήσῃς ἐφικέσθαι, καὶ μὴ μεταμελοῦ ἐπὶ πράγματι
παρελθόντι, καὶ ἄπιστον ῥῆμα πώποτε μὴ πιστεύσῃς.
ταύτας δὴ τὰς τρεῖς ἐντολὰς φύλαττε, καὶ εὖ σοι
γένηται. ἀγάμενος δὲ ὁ ἀνὴρ τὸ εὐσύνοπτον καὶ
συνετὸν τῶν ῥημάτων, λύσας αὐτὴν τῶν δεσμῶν κατὰ τοῦ
ἀέρος ἐξαπέστειλεν. ἡ οὖν ἀηδὼν θέλουσα μαθεῖν εἰ
ἐπέγνω ὁ ἀνὴρ τῶν λεχθέντων αὐτῷ ῥημάτων τὴν δύναμιν
καὶ εἰ ἐκαρπώσατό τινα ὠφέλειαν, λέγει πρὸς αὐτὸν
ἱπταμένη ἐν τῷ ἀέρι: Φεῦ σου τῆς ἀβουλίας, ἄνθρωπε,
ὁποῖον θησαυρὸν σήμερον ἀπώλεσας: ὑπάρχει γὰρ ἐν
τοῖς ἐγκάτοις μου μαργαρίτης, ὑπερέχων τῷ μεγέθει
στρουθοκαμήλου ὠόν. ὡς οὖν ἤκουσε ταῦτα ὁ ἰξευτής,
συνεχύθη τῇ λύπῃ μεταμελόμενος ὅτι ἐξέφυγεν ἡ ἀηδὼν
ἐκείνη τὰς χεῖρας αὐτοῦ: καί, πειρώμενος αὖθις
κατασχεῖν αὐτήν, εἶπε: Δεῦρο ἐν τῷ οἴκῳ μου, καί,
φιλοφρονησάμενός σε καλῶς, ἐντίμως ἐξαποστελῶ.
(10.81)
ἡ δὲ ἀηδὼν ἔφη αὐτῷ: Νῦν ἔγνων
ἰσχυρῶς ἀνοηταίνειν σε: δεξάμενος γὰρ τὰ λεχθέντα
σοι προθύμως καὶ ἡδέως ἀκούσας, οὐδεμίαν ἐξ αὐτῶν
ὠφέλειαν ἐπεκτήσω. εἶπόν σοι μὴ μεταμελεῖσθαι ἐπὶ
πράγματι παρελθόντι: καὶ ἰδοὺ συνεχύθης τῇ λύπῃ ὅτι
σου τὰς χεῖρας ἐξέφυγον, μεταμελόμενος ἐπὶ πράγματι
παρελθόντι. ἐνετειλάμην σοι μὴ ἐπιχειρεῖν τῶν
ἀνεφίκτων ἐφικέσθαι, καὶ πειρᾷ κατασχεῖν με, μὴ
δυνάμενος τῆς ἐμῆς ἐφικέσθαι πορείας. πρὸς τούτοις
δὲ καὶ ἄπιστον ῥῆμα μὴ πιστεύειν σοι διεστειλάμην:
ἀλλ̓ ἰδοὺ ἐπίστευσας ὑπάρχειν ἐν τοῖς ἐγκάτοις μου
μαργαρίτην ὑπερβαίνοντα τὸ μέτρον τῆς ἡλικίας μου,
καὶ οὐκ ἐφρόνησας συνιέναι ὅτι ὅλη ἐγὼ οὐκ
ἐφικνοῦμαι τῷ μεγέθει τῶν τοῦ στρουθοκαμήλου ὠῶν,
καὶ πῶς μαργαρίτην τοιοῦτον ἐχώρησα ἐν ἐμοί;
|
Latin
(96)
lncipiens igitur Barlaam cepit ei de
mundi creatione et hominis preuaricatione ac filii
dei incarnatione, passione et resurrectione longum
sermonem retexere necnon et de die iudicii et
retributione bonorum et malorum multa ponere et
seruientes ydolis plurimum exprobrare ac de eorum
fatuitate tale exemplum proferre dicens:
(97)
“Sagittarius quidam auiculam paruam
nomine philomenam capiens, cum uellet eam occidere,
uox data est philomene et ait:
(98)
“Quid tibi proderit, o homo, si me
occideris?
(99)
Neque enim uentrem tuum de me implere
ualebis, sed, si me dimittere uelles, tria tibi
mandata darem, que, si diligentius conseruares,
magnam inde utilitatem consequi posses.”
(100)
Ille uero ad eius loquelam
stupefactus promisit quod eam dimitteret si hec sibi
mandata proferret.
(101)
Et illa: “Numquam rem que apprehendi
non potest apprehendere studeas;
(102)
de re perdita et irrecuperabili
nunquam doleas;
(103)
uerbum incredibile nunquam credas.
(104)
Hec tria custodi et bene tibi erit.”
(105)
Ille autem, ut promiserat, eam
dimisit, philomena igitur per aera uolitans dixit
ei:
(106)
“Ve tibi, homo, quam malum consilium
habuisti et quam magnum thesaurum hodie perdidisti!
(107)
Est enim in meis uisceribus margarita
que struthionis ouum sua uincit magnitudine.”
(108)
Quod ille audiens ualde contristatus
est quod eam dimiserit et eam apprehendere conabatur
dicens:
(109)
“Veni in domum meam et omnem tibi
humanitatem exhibebo et honorifìce te dimittam.”
(110)
Cui philomena: “Nunc pro certo
cognoui te fatuum esse.
(111)
Nam ex hiis que tibi dixi nullum
profectum habuisti, quia et de me perdita et
irrecuperabili doles et me temptasti capere, cum
nequeas meo itinere pergere, et insuper margaritam
tam grandem in meis uisceribus esse credidisti, cum
ego tota ad magnitudinem oui struthionis non ualeam
pertingere.”
(112)
Sic ergo stulti sunt illi qui
confìdunt in ydolis quia plasmatos a se adorant et
custoditos a se custodes suos appellant.”
|
French
Uns examplee t’en ert mostrés
Ki grant piech’a ne fu contés,
Et c’est de chiaus ki sacrefïent
Et ki aeurent et ki prïent
2245 Les ydoles et vont clinant.
Cil sont à .i. archier sanlant
Ki .i. lousignot avoit pris.
Li archiers a son coutiel pris
Et l’osillon voloit occire.
2250 L’oysiaus parla, si priet à
dire:
“Povres porfis est de ma mort.
Se tu m’ocis, tu aras tort,
Ne ja sools n’ieres de moi.
Biax dous amis, porpense toi:
2255 De moi, se tu me fais
morir,
N’en poras pas ton ventre
emplir.
Delivre moi de ces loiens;
Molt t’en pora venir grans
biens,
Car por chou te volrai mostrer
2260 Trois sens, se tu les vels
garder.”
Cil s’esmaie de chou k’il ot,
Et al plus tost k’il onques pot,
L’a delivré, et se li prie
K’il les .iii. sens li mostre et
die.
2265 Li oysiax dist: “Or de
l’entendre:
Ne t’esforchier tu ja de prendre
Chose que prendre ne poroies;
Se tu de perte te doloies
U il n’aroit nul recouvrier,
2270 Li dels ne t’i aroit
mestier;
Et chose ki ne fait à croire
Ne tenir ja nul jor à voire.
De ces trois sens te prent bien
garde
Et s’i entent de cuer et garde.
2275 Encor t’en pora biens
venir,
Se tu les voes bien retenir,
Car saches bien, grant sens i
a.”
Li archiers molt s’esmervilla,
Quant si tres biel l’öi parler.
2280 Desliié l’a, sel laisse
aler.
Li lousegnos s’en est volés,
Et de chou k’il est eschapés
Estoit moult liés, car joie i
trueve.
Et nequedent l’archier esprueve
2285 S’il les trois sens avoit bien
pris,
Que li oysiaus li ot a pris:
“Archiers, dist il, oi et
entent:
Tu as esré molt folement
Et mal conseil as hui ëu
2290 Et grant tresor as hui
perdu.
En ta perte gaaing ma vie:
El cors ai tele margerie
Ki molt est precieuse et riche
Et graindre assés d’un oef
d’ostriche.”
2295 Li archiers l’ot; dolans en
fu;
Mais il n’a pas bien entendu
Por coi li lossignos l’esprueve.
Molt douchement li prie et rueve
C’or vigne a lui; buer le fera,
2300 Car grant honor li portera
Et molt grant feste en sa
maison.
Li lossignos ot la raison,
Et de chou k’il entent et ot,
A molt l’arcier tenut por sot.
2305 “Por Diu!” dist li oysiaus,
“amis,
Or as tu chi grainment mespris.
N’as pas mes dis bien entendus,
Ainchois en ies molt dechëus.
Et si te di, par m’esprovanche
2310 T’ai mis en ceste
decevanche.
Jou di que ja ne te dolusses
De rien que tu perdu ëusses,
Por que niens fust del
recouvrer.
Malvaisement t’en voi garder.
2315 Une autre riens que jou
t’apris:
Cortoisement t’en ai repris,
Car tu ne dois pas ta roi tendre
A prendre chou c’om ne puet
prendre.
En chou te voi gramment errer,
2320 Car, s’apries moi ne pues
voler
En l’air ainsi com jou i vole,
Tes ars, ta rois et ta parole
Ne t’i poroient riens valoir
Que me pëussee mais ravoir.
2325 .I. tierch commandement te
dis
(Mais n’entendis pas à mes dis):
Ke tu ja ne crëisses rien
Ke on croire ne dëust bien;
Mais por chou prendre me
voloies,
2330 Amis archiers, que tu
cuidoies
Ke jou la preciouse piere
Eusse el ventre en tel maniere
Com jou te dis; mais jou menti,
Car il ne puet pas estre ensi,
2335 Car plus est graindre ke jou
toute;
Por chou est fols cil ki
escoute,
Quant il n’entent raisnablement
Chou que raisons dist et
dispent.”
|